صدق آن مورد انکار قرار گيرد .

در باورهاي جمعي يا فردي ، باور به عنوان وصف نفساني جمع يا فرد ، مي تواند تحت تأثير عوامل و انگيزه هاي رواني مختلف شکل گيرد ؛ ليکن اين باورها چون در معرض داوري عقل نظري قرار گيرند تا زماني که نصاب ضرورتي را که شرط يقين علمي است ، دارا نبوده و در نتيجه با ضرورت در صدق قرين نباشند ، فاقد ارزش علمي هستند و البته چيزي که علم يقيني به آن وجود ندارد ، به لحاظ مراتب مختلف گرايش نفس به آن ، مي تواند در مراحل متفاوتي از ترديد ، شک ، گمان و ظنّ قرار گيرد .

همه قضايايي که از ضرورت صدق برخوردار هستند هم ، قضاياي اولي شمرده نمي شوند . قضاياي اوّلي قضايايي هستند که ضرورت صدق آن از صِرف ملاحظه موضوع و محمول قضيه آشکار شود ، چندان که ابطال صدق آن ، جز با استعانت از ربط و پيوند دو طرف همان قضيه ممکن نباشد ، و در فرض جهل به اطراف قضيه نيز راهي براي اثبات صدق آن يافت نشود .

قضايايي که ضرورت صدق آنها مورد گواهي عقل نظري است ( يعني عقل را از اذعان به آن گريزي نيست ؛ ليکن اين اذعان به کمک حد وسط تأمين مي شود ، در صورتي که حد وسط آن بدون جست و جو و حضور تفصيلي و بدون نياز به ترتيب قياس مورد توجه عقل باشد ) ، قضاياي بديهي غير اوّلي هستند ، و در غير اين صورت قضاياي نظري مي باشند .

در قضاياي نظري بين تصور موضوع و محمول و بين ادراک ضرورت صدق ، فاصله اي است که هرگز با تلقين و يقين روانشناختي تأمين نمي شود . در قضاياي بديهي بين اين دو ، گرچه فاصله اي بالفعل نيست ؛ ليکن فاصله را مي توان تصور کرد و فرض فاصله ، فرضي محال نيست ؛ ليکن در قضاياي اوّلي بين اين دو اصلاً فاصله