اسم الکتاب : تبيين براهين اثبات خدا المؤلف : جوادی آملی، عبدالله الجزء : 1 صفحة : 76
تفکيک بين علم و ايمان نيز که به اين دو حوزه مربوط است ، متصور است ؛ در اين حال ، چهار ضلع تصوير مي گردد :
يکم . آگاهي نسبت به يک مورد ، با ايمان به آن موجود همراه باشد ؛ مانند عالم مؤمن .
دوم . آگاهي نسبت به حقيقت يا حقايقي وجود داشته و ايمان به آن نباشد ؛ مانند عالم کافر و ملحد .
سوم . ايمان و گرايش نفس به امري باشد که علم به حقيقت آن نبوده و
تصوير و يا تصديقي غلط از آن وجود دارد ؛ نظير مقدّس متحجّر ، زيرا او نسبت
به امري که علم يقيني نداشته و جز تصور يا تصديقي ظني به آن ندارد ، ايمان
و گرايش دارد .
چهارم . نسبت به حقيقتي که آگاهي و علم به آن موجود نيست ، ايمان و گرايش نيز نبوده ، بلکه کفر به آن باشد ؛ مانند جاهل کافر .
دانش اولي و بديهي
دانش و علم اوّلي دانشي است که به هيچ وجه در دو ضلع اخير از
اضلاع چهارگانه فوق قرار نمي گيرد ؛ يعني جهل نسبت به حقيقت آن براي عقل
نظري فرض ندارد و تنها عقل عملي مي تواند به آن گرايش داشته و ايمان بياورد
، يا آنکه از ايمان به آن روي برگرداند .
دانش اوّلي اگر تصور باشد ، اولاً ماهيّت نيست و مفهوم است .
ثانياً مفهوم آن روشن و آشکار است . ثالثاً نمي توان براي آن هيچ نوع
تعريفي اقامه کرد و اگر هم غفلتي نسبت به آن وجود داشته باشد ، با تنبّه بر
طرف مي گردد ؛ مانند وقتي که انسان شيئي را در دست يا خاري در چشم دارد و
از آن غفلت مي ورزد و آن گاه با اشاره ، او را به آنچه به آن عالم است ،
توجه و تنبّه مي دهند .
اسم الکتاب : تبيين براهين اثبات خدا المؤلف : جوادی آملی، عبدالله الجزء : 1 صفحة : 76