برهان صديقين در بيان بوعلي سينا رحمه الله

اصطلاح برهان صدّيقين را نخستين بار بوعلي رحمه الله با استفاده از آيات قرآن کريم ، در تسميه برهاني به کار برد که بر اساس امکان ماهوي براي اثبات وجود خداوند سازمان داده بود و سرّ اين نامگذاري توسط او اين است که در اين برهان ، هيچ يک از افعال و مخلوقات خداوند ، نظير حرکت و حدوث ، واسطه اثبات نيست ، بلکه پس از نفي سفسطه و قبول اين که واقعيتي هست ، از نظر به وجود ، بدون آن که به واسطه اي ديگر نياز باشد ، با يک تقسيم عقلي که موجود يا واجب يا ممکن است و در صورتي که ممکن باشد ، مستلزم واجب خواهد بود ، وجود خداي تعالي اثبات خواهد شد .

بوعلي رحمه الله در نمط چهارم کتاب الاشارات و التنبيهات ، پس از اقامه برهان ، در خصوصيات و تسميه اين برهان مي گويد :

تأمّل کيف لم يحتج بياننا لثبوت الاول و وحدانيته و برائته عن الصمات إلي تأمل لغير نفس الوجود و لم يحتج إلي اعتبار من خلقه و فعله و ان کان ذلک دليلاً عليه ، لکن هذا الباب أوثق و اشرف ، اي اذا اعتبرنا حال الوجود يشهد به الوجود من حيث هو وجود و هو يشهد بعد ذلک علي سائر ما بعده في الواجب و الي مثل هذا اشير في الکتاب الالهي : ( سنريهم أياتنا في الافاق و في أنفسهم حتى يتبيّن لهم انه الحق ) .[1]