اسم الکتاب : تبيين براهين اثبات خدا المؤلف : جوادی آملی، عبدالله الجزء : 1 صفحة : 195
برهان امکان فقري ، اوّلاً به موجودات مادّي مقيد نبوده و با
نظر به مجرّدات نيز اقامه مي شود و ثانياً اين برهان با تحقق يک شئ و با
قطع نظر از همراهاني که در کنار او هستند و هماهنگي آنها مايه نظم است ،
تماميّت مي يابد و ثالثاً مفاد اين برهان اثبات محرّک ، محدث يا ناظم که از
اوصاف مشترک واجب و غير آن است نمي باشد ؛ بلکه به صورت مستقيم به اثبات
مبدأ واجب مي پردازد .
برهان امکان فقري از برخي کاستي هاي برهاني که بر امکان ماهوي
اعتماد مي نمايد نيز مصون بوده و بي نيازي آن از استحاله دور و تسلسل
آشکارتر از بي نيازي برهان مبتني بر امکان ماهوي است ، با اقامه برهان
امکان فقري ، ابتدا مبدأ واجب اثبات مي شود و سپس محدوديت سلسله وسايطي که
سببيّت و عليّت مطلقه واجب را ارايه مي دهند ، اثبات مي گردد .
برهان مبتني بر امکان ماهوي که از ابداعات حکماي اسلامي است ، از
طريق آثار حکماي مشاء ، با صرف نظر از برخي مباني و لوازم دقيق عقلي آن ،
به آموزش هاي کلاسيک حکماي قرون وسطى راه يافت ، و سپس با ترجمه هاي ناقص و
نارسا ، ديگر بار به محيطهايي که آموزشهاي فلسفي خود را از آن طريق اخذ مي
نمايند ، وارد شده است ؛ ليکن برهان امکان فقري که حاصل دقتهاي عقلي حکماي
متألّه بوده و به مدّت چهار قرن در مدار اصلي آموزشهاي فلسفي شيعي قرار
دارد ، همچنان در موطن اصلي خود از نشاط و شادابي بهره مند است و ذهنيت
آشفته متفلسين تاريخ نگاران فلسفه غرب که با دوري از تفکر عقلي ، در اسارت
شکاکيت بسيط و مرکب ، و آشکار و پنهانِ ناشي از حاکميت حس گرايي قرار
گرفته اند ، از آشنايي با اين برهان همچنان محروم مانده است .
اسم الکتاب : تبيين براهين اثبات خدا المؤلف : جوادی آملی، عبدالله الجزء : 1 صفحة : 195