انتقال از امکان ماهوي به امکان فقري

پيگيري و تحقيق در امکان ماهوي ، انسان را به امکان فقري رهنمون مي شود و امکان فقري زمينه شکل گيري برهاني برتر در اثبات وجود واجب را فراهم مي آورد .

امکان ماهوي از نظر به تساوي نسبت ماهيت به وجود و عدم که لازم عدم ، ضرورت وجود و عدم است و از عدم اقتضاي هستي و نيستي دريافت مي شود . روشن است که چنين چيزي براي موجود شدن ، به مرجّحي خارجي نيازمند است و مرجّحي که آن را از حد استوا خارج مي نمايد ، مبدأ فاعلي است که به آن وجود اعطا مي کند ؛ يعني ماهيّت به برکت ايجاد فاعل به موجود شدن متصف مي شود .

پس اگر سؤال شود که ماهيت به چه چيز رجحان مي يابد ؟ پاسخ آن استکه به وسيله وجودي که از فاعل دريافت مي نمايد و اگر پرسش از ماهيت به وجود منتقل شود که اين وجود چون قائم به ذات خود نيست ، چگونه پديد آمد و سبب نياز او به مبدأ فاعلي چيست ؟ پاسخ آن را بايد چنين بررسي کرد که نسبت آن وجود به هستي و نيستي يکسان نخواهد بود ، زيرا به دليل ضرورت ثبوت شيء براي نفس آن ، وجود براي خود وجود ضروري بوده و عدم براي آن ممتنع است ، پس هستي موجودات امکاني فاقد وصف امکان ماهوي است . از طرف ديگر ، وجودات امکاني به دليل محدوديتي که دارند ، داراي وجوب و ضرورت ازلي نيستند ، بلکه تنها در شرايط محدودي که به مرتبه خاص مقيد است ، تحقق يافته و در شرايطي ديگر زايل