تلازم وجودي علم و ايمان در متون ديني

به دليل قدرتي که عقل در شناخت و آگاهي نسبت به قضايا و گزاره هاي ديني دارد و در نتيجه به دليل تأثيري که علم در تقويم و پالايش ايمان صحيح و سالم دارد ، بين علم و ايمانِ صحيح ، تلازم وجودي بوده ؛ ولي ملازمه عدمي نيست . بر همين اساس در بسياري از متون ديني ايمان و عبوديت افراد در گرو آگاهي و علم آن ها قرار داده شده است : ( اِنّما يخشى الله من عباده العلماء )[1]؛ به درستي که از بندگان خدا ، فقط عالمان هستند که از خداوند سبحان خشيت دارند .

« ما آمن المؤمن حتى عقل »[2]؛ مؤمن تا هنگامي که تعقل نکند ، ايمان نمي آورد .

در برخي متون ، مرتبه ايمان و عبوديت در گرو رتبه علم و آگاهي افراد دانسته شده است : « المتعبد بغير علم کحمار الطاحونه ، يدور و لا يبرح من مکانه »[3]؛ عبادت کننده بي علم ، شبيه خر دوّار آسياب است که دور مي زند و راه به جايي نمي برد .

« ينبئ عن قيمة کل امريءٍ علمه و عقله »[4]؛ دانش و خرد هر کس نشانگر ارزش و قيمت اوست .

« على قدر العقل يکون الدين »[5]؛ دين هر کس به مقدار عقل اوست .