ملاعلى قوشچى در شرح تجريد آورده است كه : بر اين مطلب يعنى بر احساس صوت به سبب وصول هواى حامل صوت به صماخ به وجوهى استدلال كرده اند :

الف اگر كسى دهانش را بر يك طرف نى دراز بگذارد و طرف ديگرش را بر صماخ ديگرى و به آواز بلند تكلم كند , همان شخص كه نى بر صماخ اوست مى شنود و بس نه ديگر حاضران .

ب كسى كه از دور تبر بر چوبى فرود مى آورد , ضربه را پيش از رسيدن صوت مى بينيم .

ج صوت با باد مى گردد كه هر طرف باد مى وزد صوت را از آن سوى مى شنويم , چنانكه در صوت مؤذن بر مناره به تجربه رسيده است .