عبارت نسخ مختلف است : ما كل مايلى اللذة . . . . اليس الممرور يستحث . . . . ما كل منقلب .

فاضل شارح شنب غازانى عبارت را به صورت ماكل مايلى اللذة نقل و چنين معنى كرده است : يعنى ليس كل من يقرب الملتذبه و يحضر ذلك عنده أن يدرك أو الادراك على وجه الملائمة كما اشار اليه بقوله بل قديعاف الخ .

ايراد ياد شده شبهه ايست كه بر تعريف لذت و الم وارد است . شبهه اين كه بسا چيزها از قبيل صحت و امنيت و طعام و غيرها , براى بشر كمال و خير است , پس اگر لذت ادراك ملائم باشد بايد از آنها در هر حال لذت ببرد و حال اين چنين نيست .

دفع آن اين كه لذت به دو چيز حاصل مى شود : يكى وجود ملائم در نزد مدرك , و ديگر ادراك اين ملائم از آن جهت كه ملائم است , و عدم التذاذ به چيزهاى ياد شده در شبهه براى اين است كه يكى از دو جزء شرط حصول لذت كه ادراك بر وجه ملائمت است منتفى است چه راسا بانتفاء ادراك باشد , و چه بانتفاء ادراك بروجه ملائمت . درباره انتفاء ادراك گفت : ما كل مائل اللذة يشعربها ولاكل محتاج الى صحة يفطن لها , و درباره انتفاء بروجه ملائمت گفت : بل قديعاف , يعنى مدرك التفات و شعور به حصول آن كمال حاصل نكرده است تا از آن لذت ببرد . و به همين وزان است تعريف الم , يعنى مدرك بمجرد حصول مولم در نزل وى متألم نمى شود بلكه ادراك و التفات به اين كه آفت و شر است نيز لازم است .

خلاصه جواب اين كه در تحقق لذت و الم فقط حصول كمال يا آفت در نزد مدرك كافى نيست بلكه ادراك كمال و آفت از آن جهت كه كمال و آفتند نيز لازم است .

دو مثال در توضيح جواب لذت آورده است : يكى اين كه ممرور يعنى مبتلاى به مرض صفراوى , و ديگر مبتلاى به جوع بوليموس يعنى