و گاهى بيمارى و بيماردارى و سرگرمى اندوه آور ديگرى براى او پيش مى آيد كه در نتيجه به دلسردى و ناپايدارى او در راه منجر مى شود . ( مانع غير مستقيم ) .

اين هر سه نوع مزاحم و مانع در پيمايش راه تكامل انسان نيز موجود است .

اگر تكاليف واجب دين را ابزارها و گامهائى در راه تكامل انسان , و محرمات و كارهاى ممنوع را حركت انحرافى , و پيشامدها و حوادث تلخ زندگى را در صورت ناآرامى و بيقرارى , موجباتى براى ناپايدارى و دلسردى بدانيم , مزاحم ها و انگيزه هاى مخالف را هم مى توان چنين تقسيم كرد :

انگيزه ها و عواملى براى ترك واجبات , انگيزه ها و عواملى براى انجام دادن محرمات و گناهان , انگيزه ها و عواملى براى ناآرامى و ناپايدارى هاى روحى . . و صبر يعنى : مقاومت و عدم تسليم در برابر اين هر سه گونه انگيزه و