7 ) ابن فنارى در فصل سوم فاتحه مصباح الانس به نه وجه استدلال كرده است كه معرفت اشياء آنچنان كه در واقع هستند با ادله نظريه متعذر است , و نتيجه اين كه چون تحصيل معرفت صحيح يا به طريق برهان نظرى است و يا به طريق عيان كشفى , و طريق نظرى از خلل صافى نيست پس طريق دوم متعين است .

ما اين وجوه نه گانه را به فارسى ترجمه كرده در رساله انه الحق آورده ايم ( ص 313 317 ط 1 11 رساله ) , و لكن اين وجوه نه گانه اگر دليل اند دليل خود فلسفه است و با سلاح دليل به جنگ دليل رفتن است , و اگر دليل نيستند مسموع نيستند , وانگهى خود اين وجوه ياد شده يا مشابه آنها بر مدعاى ابن فنارى نيز وارد است . ما اكنون از ورود در رد و ايراد خوددارى مى كنيم و به جاى آن قول فصل و عدل قاضى نورالله شهيد قدس سره را از مجالس المؤمنين وى نقل مى كنيم , آن جناب در اول مجلس ششم آن فرموده است([ : تحصيل يقين به مطالب حقيقيه كه حكمت عبارت از آن است يا به نظر و استدلال حاصل مى شود چنانكه طريقه اهل نظر است و ايشان را علما و حكما مى خوانند , يا به طريق تصفيه و استكمال چنانكه شيوه اهل فقر است و ايشان را عرفا و اوليا نامند . و اگر چه هر دو طايفه به حقيقت حكمايند ليكن اين طايفه ثانيه چون به محض موهبت ربانى فايز به درجه كمال شده اند و از مكتبخانه و علمناه من لدنا علما سبق گرفته اند و در طريق ايشان اشواك شكوك و غوايل اوهام كمتر است , اشرف و اعلى باشند و به وراثت انبيا كه صفوت خلايق اند اقرب و اولى خواهند بود . و هر دو طريق در نهايت وصول سر به هم باز مى آورد و اليه يرجع الامر كله . و ميان محققان هر دو طريق هيچ خلاف نيست .