و چون در مشهد عارف وجود واجب است زيرا كه وجود قبول وجود و عدم نمى كند پس واجب است كه واجب لذاته باشد يعنى وجوب وجود , ذات حق سبحانه و تعالى را است كه الصمد است فافهم

و چون وجود واجب مطلق به اطلاق حقيقى است نه اطلاق مقابل تقييد كه در حقيقت تقييد است بلكه اطلاق ذاتى شمولى احاطى صمدى كه از آن تعبير به وحدت مطلقه و حقيقيه مى شود كه در آن تعدد و اثنينيت اعتبار ندارد

حال گوئيم كه مشاء در قول به تشكيك يا بايد تعدد وجود را قائل شود و حال اينكه تعدد واجب لازم مى آيد , و يا بايد به اثبات اولويت و اقدميت و اشديت و اكمليت و اتميت و شبه آنها در طبيعت واجبه ملزومه , و به اثبات مقابلات اين امور يعنى عدم اقدميت و اضعفيت و انقضيت در ملزومات ديگر يعنى وجودات خاصه ممكنه قائل شود و حال اين كه ثبوت احوال مذكوره براى طبيعت واجبه , مبنى بر ثبوت آن طبيعت واجبه بر صفت واجبيت است زيرا كه اين احوال از صفات نسبيه اند و موقوف بر تحقق موصوف يعنى طبيعت واجبه اند كه احد المنتسبين است پس اگر ثبوت حقيقت واجبه به اين احوال و نسب , مبين شود مصادره بر مطلوب لازم آيد

ايضا تزييف تشكيك وجود به اصطلاح اهل نظر

از شما طايفه مشاء مى پرسيم : اين كه مى گوئيد وجود بر افرادش به تساوى واقع نمى شود زيرا كه بر وجود علت و معلول به تقدم و تاخر است , و بر وجود جوهر و عرض به اولويت و عدم آنست , و بر وجود قار و غير قار به شدت و ضعف است , پس وجود بر اينها مقول به تشكيك است , و هر چه كه مقول به تشكيك است نه عين ماهيت شى ء است و نه جز آن , چنانكه در حكمت نظريه مبرهن است كه در كليات ذاتيه تشكيك نيست

اگر مراد اين است كه تقدم و تاخر و اولويت و عدم آن و شدت و ضعف به اعتبار