در آغاز اسلام علم مسلمانان فقط فرا گرفتن قرآن بود و الفاظ و معانى آن را از صحابه و تابعين ياد مى گرفتند , و چون الفاظ آن را كلام خدا مى دانستند به حفظ كردن كلمه بكلمه آن مى كوشيدند و علم قرائت پديد آمد آنگاه براى حفظ آن از خطاى در اعراب و بنا و صحت و اعتلال صرف و نحو تدوين شد , و تدوين اين دو علم بى تتبع لغت و قواعد ادبى ديگر ميسر نبود آنگاه براى دريافتن فصاحت و بلاغت قرآن علم معانى و بيان پيدا شد و براى دانستن تفسير و معانى اين كتاب كريم به اكثر علوم نيازمند گشتند چون تاريخ و هيات و كلام و امثال آن تا آيات قرآن را تفسير كنند

و چون قرآن به متابعت رسول و اطاعت اوامر فرموده بود محتاج به ضبط كلام او گشتند و به تدوين احاديث آن حضرت پرداختند و در صدد جمع گفتار او برآمدند و براى آنكه حديث دروغ را از راست تشخيص دهند ناچار گشتند در علل نفوس تامل كنند و بدانند چه صفتى در نفوس بشر آنان را وادار به دروغگوئى يا مجبور به راستگوئى مى كند زيرا كه دروغ ساختن هم در نفوس بشر علل و قواعد منظمه دارد و راست گفتن همچنين و محتاج به شناختن و