حاصل اين كه بسم الله عارف بمنزلت كن الله جل جلاله است و بايد از بسم الله به روى انسان درهايى گشوده شود و در خبر آمده است كه ملكى از جانب حق تعالى بر اهل بهشت وارد مى شود و پس از اذن دخول و سلام حق تعالى را به آنان رساندن , نامه اى از خداوند عالم , بدانها مى دهد كه به هر يك خطاب مى شود : اين كتابى است از حى قيوم كه نمى ميرد , به حى قيوم كه نمى ميرد , اما بعد من بشى ء مى گويم كن فيكون , ترا در امروز چنان گردانيدم كه بشى ء بگوئى كن فيكون

اگر اين بيان با مطلب شامخى كه نيز شيخ عارف مذكور در فص اسحاقى فصوص الحكم افاده فرموده است كه :

( ( العارف يخلق بهمته ما يكون له وجود من خارج محل الهمه ولكن لا تزال الهمه تحفظه ) )

ضميمه گردد نكاتى بسيار دقيق در معرفت نفس انسانى عائد مى شود

قسمتى از اين مباحث و اشارات فصوص و فتوحات را صدرالمتالهين در كتاب حكمت متعاليه معروف به اسفار , در اول وجود ذهنى , و در خطبه الهيات و در آخر فصل يازدهم باب سوم نفس آن عنوان كرده است و تا حدى در پيرامون آنها بحث نموده است

اين مقام به دانايى مفاهيم اسماء الهى و آيات قرآنى نيست بلكه به دارائى آنها است جناب كلينى در كتاب شريف اصول كافى از امام صادق ( ع ) روايت فرموده است كه شخصى همراه حضرت عيسى عليه السلام بود تا بدريا رسيدند و با حضرت بر روى آب راه مى رفتند و از دريا مى گذشتند , آنشخص به اين فكر افتاد كه حضرت چه مى گويد و چه مى كند كه بر روى دريا اين گونه راه مى رود , ديد حضرت مى گويد بسم الله , از روى عجب به اين گمان افتاد كه اگر خودش مستقلا بسم الله بگويد و از تبعيت كامل بيرون آيد مانند آنحضرت مى تواند بر آب بگذرد , از كامل بريدن همان و غرق شدن همان , استغاثه بحضرت روح الله نمود و آنجناب نجاتش داد در روايت دارد آنشخص قصير بود , حضرت عيسى پس از آن كه او را از غرق نجات داد به او گفت : ما قلت يا قصير ؟ قال قلت هذا روح الله يمشى على الماء وانا امشى على الماء فدخلنى من ذلك عجب , فقال له عيسى ( ع ) : لقد وضعت نفسك فى غير الموضع الذى وضعك الله فيه فمقتك الله على ما قلت فتب الى الله عز وجل مما قلت ( باب حسد از كتاب ايمان و كفر اصول كافى ص 231 ج 2 معرب )

آن بسم الله در آب تصرف مى كند كه از جان برخيزد و سر بسم الله براى او حاصل