فصل نهم در اختلافات سنوح احوال دعات و نحوه افاضه القاءات

دو مطلب در اين فصل براى اهل ذكر و دعا و وحدت و خلوت و سلوك و رياضت كه به كمال انقطاع الى الله نائل آمده اند اهميت بسزا دارد كه حقا سهل انگارى در توجه بدين دو مطلب نارواست و بايد اين كنوز اسرار را قدر دانست .

مطلب اول اينكه : در كتب و رسائل ارباب سير و سلوك مثل( تحفه الملوك) سيد بحر العلوم و غيرها , سنوح احوالى از خودشان در اثناء سير و سلوك خبر مى دهند مثلا در همين( تحفه) فرمايد( : و از جمله آثار , به صدا آمدن قلب است , و در مبادى آوازى مانند آواز كبوتر و قمرى از او ظاهر شود , و بعد از آن صدائى چون انداختن مهره در طاس كه در آن پيچد مسموع شود) الخ .

و همچنين ديگران حكاياتى از خود دارند . غرضم اين است كه آگاهى بدين گونه احوال رهزنت نشود كه بايد به همان كيفيت براى توهم پيش آيد چه اينكه وجودات مقيده را احكام متخالفه است و هر يك را حكمى خاص . براى هر شخص به وفق اقتضاى استعداد و تركيب مزاج و قابليت او در اثناى سير و سلوك وارداتى روى مى آورد . همانطور كه چهره ها و لهجه ها مختلف اند استعدادها نيز مختلف اند و مطابق اختلاف استعداد واردات قلبى و آثار وجودى و استفاضه فيض الهى مطلقا گوناگون اند والله فضل بعضكم على بعض فى الرزق ( 162 ) ( نحل : 72 ) , و لقد فضلنا بعض النبيين على بعض ( اسراء : 56 ) تلك الرسل فضلنا بعضهم على بعض ( 163 )