درس 49 : قبة الارض و دحول الارض

اين درس دنباله درس قبل است :

تبصره :

در تعدد ليالى قدر زمانى و توحد و جمعى ليلة القدر دهرى و سرمدى در كتاب انسان و قرآن , تحقيق و تنقيب در حد كفايت كرده ايم كه نيازى به تكرار آن در اين كتاب نيست . ( ص 185 220 ط 1 )

ديگر از غرائب متفرع بر كرويت ارض اين كه هر گاه دو ظرف به يك اندازه , يكى به مركز زمين نزديكتر باشد , و ديگرى از آن دورتر , مثلا يكى در قعر چاه و ديگرى در فوق مناره باشد , آن كه به مركز نزديكتر است آب در او بيشتر مى گنجد نسبت به آنى كه دورتر است . و يا به تعبير ديگر يك ظرف كه بمركز نزديكتر باشد بيشتر آب مى گيرد , هر گاه همان ظرف از مركز زمين دورتر باشد . سرش اين است كه هر مقدار آب مثلا در هر كجاى زمين واقف باشد , سطح ظاهر آن قطعه اى از سطح كره اى است كه مركز آن مركز زمين است , و سطح كره هر چند به مركز نزديكتر باشد انحداب آن بيشتر است و بر اثر ازدياد انحداب آب بيشتر را قبول مى كند , چنانكه در صورت بعد از مركز انحداب آن كمتر است لاجرم آب كمتر را مى پذيرد . در بيان رياضى هندسى آن گوييم :

نخست بايد به تعريف قطعه دائره و سهم و وتر وشكل هلالى , آشنا بوده باشيم . اما تعريف وتر در درس دوم گفته آمده كه : هر خط مستقيم كه دائره را به دو پاره كند آن را وتر گويند كه وتر هر دو پاره قوس محيط است . و چون دائره به وتر به دو پاره شده است هر پاره را قطعه دائره گويند كه شكلى است كه از دو خط