در قرآن مى خوانيم : نسوا الله فانسيهم انفسهم [1] خدا را فراموش كردند پس خدا هم آنها را بخود فراموشى دچاركرد .

من انسانى آن نعمت فراموش شده بزرگ , اگر چه يك چيز بيشتر نيست اما آثار و نمودارهاى گوناگونى دارد . فراموش كردن خود به اين معناست كه انسان , ابزارها و وسائلى را كه مى تواند به او معرفت و شناخت بدهد , فراموش كند . ابزار انديشه , ابزار اراده , ابزار ابتكار , ابزار مسئوليت پذيرى اگر يكى از اين چهار ابزار را از او بگيريم , انسان نيست .

انسان با انديشمندى و قدرت تحليل و تركيب , بالاخره فهم معرفت و شناخت را پيدا مى كند و راهها را مى يابد . با اختيار , قدرت انتخاب پيدا مى كند . چون صفت اختيار در انسان است قدرت و خصلت انتخابگرى دارد . اگر مختار نباشد , نمى تواند انتخابگرى هم باشد , گرچه آگاهى داشته باشد .

وقتى راه درست را با شناخت از راه نادرست , تشخيص داد و آن را انتخاب كرد , با نوآورى مى تواند خود را متكامل كند و بن بستها را باز كند و اگر اين نوجورى و ابتكار در انسان نبود جاده تكامل هرگز پيموده نمى شد و انسان در تمدن , فرهنگ , صنعت , و معرفت و اخلاق و . . . هرگز پيش نميرفت .

و آنگاه كه با معرفت انتخاب كرد , مسئوليت دارد . زيرا كه در پيش روى او كردنها و نكردنهاى زيادى مطرح مى شود , اگر نشناسد , مسئوليتى ندارد و اگر نشناسد و نتواند انتخاب كند , باز مسئوليتى