بحث پيشين با مسأله ديگرى پيوند دارد و آن بحث حيرت است كه خود با ديدگاه ابن‌عربى درباره تشبيه و تنزيه ارتباط تنگاتنگى دارد. از اين رو، پيش از پرداختن به بحث حيرت، آراى ابن‌عربى در باب تشبيه و تنزيه را از نظر مى‌گذرانيم.

مشبّهه و منزهه‌

تشبيه و تنزيه دو واژه بسيار متداول در فرهنگ اسلامى است كه در ميان متكلمان، فيلسوفان و عارفان به كار مى‌رود؛ اما معناى مورد نظر ابن‌عربى از اين دو واژه، معنايى خاص است. در فلسفه و كلام، تشبيه عبارت است از همانند كردن حق به خلق و اسناد صفات ممكن به واجب تعالى، و تنزيه آن است كه حق را متعالى از خلق دانسته صفات ممكن را از او سلب كنيم. قائلان به تشبيه (مشبّهه) با استناد به آياتى مانند: ﴿الرّحمن على العرش استوى﴾،[1] ﴿والسّموات مطويات بيمينه﴾،[2] ﴿يداللّه فوق أَيديهم﴾،[3]، ﴿ولتصنع على‌ عينى﴾،[4] ﴿فأَينما تولّوا فثم وجه اللّه﴾[5] و ﴿يا حسرتا على ما فرّطت فى جنب اللّه﴾،[6] حق را شبيه خلق دانسته، براى او بدنى همانند بدن انسان، داراى دست و پا و چشم و گوش