اسم الکتاب : تعيين خط زوال و خط مشرق و مغرب اعتدال و تحصيل سمت قبله آفاق از طريق دايره هنديه المؤلف : حسن زاده آملي، حسن الجزء : 1 صفحة : 7
فصل 2 در مقياس و طريق نصب و اندازه آن
اما مقياس و طريق نصب و اندازه آن در دائره هنديه اين است كه : مقياس به
شكل مخروط محددالرأس قائم مستدير ثقيل معتدل در رقت و غلظت باشد .
مخروط محددالرأس به اين علت اختيار كرده اند تا ظل عندالحاجت متفرق نشود
كه محل آن معلوم نتوان كرد , چه سر مخروط ارق از قاعده اش است و مدخل و مخرج
ظل در يك نقطه مشخص است , و مع ذلك اگر مخروطى باشد كه رأس ظل او را اندك
عرض و پهنائى باشد , بايد از منتصف رأس ظل در وقت خروج و دخول از دائره
هنديه علامت گذاشت .
و قائم مستدير به اين علت اختيار شده است تا سهم آن عمود بر مركز سطح قاعده
وى بود .
و ثقل براى اين جهت اختيار شده است تا در جايش ثابت بماند و قرار گيرد .
و اعتدال در رقت و غلظت به اين علت اختيار شده است كه اگر زياد باريك
باشد ادراك ظل نتوان كرد , و اگر غلظت آن زياد بود ,
اسم الکتاب : تعيين خط زوال و خط مشرق و مغرب اعتدال و تحصيل سمت قبله آفاق از طريق دايره هنديه المؤلف : حسن زاده آملي، حسن الجزء : 1 صفحة : 7