فصل 12 در رد ايرادى بر عمل به دائره هنديه

شاه مير در شرح فارسى هيأت قوشچى پس از ذكر شروط اربعه فوق گويد : پنجم آن كه قوس واقع ميان طرفين ظل از نصف دائره كمتر باشد تا زاويه عندالمركز حاصل آيد . و اين قيد را علامه مدقق نيشابورى زياده نموده . و مخفى نيست كه اين گاهى است كه به طريق تنصيف زاويه عمل نمايند . اما اگر به طريق تنصيف قوس واقعه بين العلامتين عمل نمايند , احتياج به اين شرط نيست چه هر گاه خطين سمت ظل در مركز دائره متحد شوند , هر آينه مجموع قطر دائره گردد . پس چون خطى ديگر بر آن عمود سازند , لا محاله منتصف قوس واقع ميان طرفين وى باشد و خط اول خط اعتدال و خط ثانى نصف النهار بود والله اعلم .

اين بود بيان شاهمير در پيرامون عبارت نيشابورى كه تقديم داشته ايم . ولى عبارت نيشابورى مطابق چهار نسخه مخطوط از شرح تذكره وى كه تعلق به راقم دارد , اين است :

([ و لا ريب ان صحة هذه الاعمال مبنية على توازى المدارات و موازاتها لمعدل النهار و انها ليست حاصلة بالحقيقة لمكان حركة