در اين نسبت مطلوب تحصيل جيب قوس ارتفاع است كه چون جيب معلوم شود و مقوس گردد آن قوس ارتفاع خواهد بود . پس اگر ظل وقت براى ما معلوم باشد , در مثلث ه ل ك به شكل عروس ( شكل 47 مقاله يكم اصول ) مربع ه ل بعلاوه مربع ل ك ‌ مربع ه ك . و چون مربع ه ك معلوم شده است ضلع آن كه خوده ك است بدست مى آيد پس در نسبت اربعه فوق به شكل 19 مقاله هفتم اصول :

تحصيل ارتفاع شمس از اصطرلاب

اما در قسم دويم كه از آلات نجومى تحصيل شود , بهتر از همه اسطرلاب يا ربع مجيب است . طريق گرفتن ارتفاع از اسطرلاب , اين است كه علاقه را به دست راست گيرند و اسطرلاب را معلق سازند چنان كه ربع حجره كه اجزاى ارتفاع بر آن نقش شده به جانب آفتاب باشد , و عضاده بگردانند تا نور آفتاب از دو سوراخ لبنه بگذرد . و اگر آفتاب در زير ابر باشد بايد شعاع بصر از دو سوراخ لبنه بگذرد , و در هر حال شظيه ارتفاع بر جزوى از اجزاء ارتفاع حجره مى افتد كه مقدار ارتفاع آفتاب از سطح افق است .