فصل 29 تحصيل سمت قبله در قطب

تبصره :

آنكه در آغاز اين بحث , اشكال تحصيل سمت قبله عرض تسعين را در قطب جنوبى مقيد به خصوص كرده ايم علتش اين است كه بعضى از طرق تحصيل سمت قبله , در قطب شمالى جارى است و در قطب جنوبى اعمال آن محال است و آن اينكه :

در هر سال شمسى , خورشيد در اول ظهر حقيقى مكه مكرمه , دوبار به سمت راس مكه مى رسد كه در آن دو وقت شاخص و اشخاص را در مكه سايه نيست , هر يك از آن دو وقت زمانى است كه ميل شمالى شمس از معدل النهار به قدر عرض مكه مكرمه است , در اين دو وقت هر كسى روبروى آفتاب بايستد مواجه قبله و به سمت آن خواهد بود , و يا اگر شاخصى در زمين مستوى نصب كنند خط منتصف امتداد ظل شاخص , خط سمت قبله مى باشد آن دو وقت يكى هفتم جوزا يعنى هفتم خرداد , و ديگر 23 سرطان يعنى بيست و سوم تير است . آن دو وقت به حسب اختلاف آفاق نسبت به بلاد متفاوت است چه اگر آفاق در طول با مكه مساوى باشند يعنى در تحت يك دائره نصف النهار باشند , در اول ظهر حقيقى آنها در آن دو