فصل 28 تحصيل قبله در قطب

بحث از تحصيل سمت قبله عرض تسعين كه دو موضع قطب شمالى و قطب جنوبى زمين است , فقط فائده علمى دارد و براى تشحيذ ذهن مفيد است , زيرا كه از حيز تعلق تكليف خارج است .

چنانكه اسهل مواضع در امر قبله موضع مقاطر است , اشكل مواضع در تعيين سمت قبله عرض تسعين است به خصوص قطب جنوبى .

چون مدار نيرين و كواكب در عرض تسعين رحوى است , و طلوع و غروب حركت شبانه روزى در آنجا متمشى نيست , نقاط اربعه مشرق و مغرب و شمال و جنوب در آن تعيين نمى شوند . لذا از دائره هنديه تحصيل سمت قبله در عرض تسعين به طريق مرسوم امكان ندارد . زيرا كه در عمل به دائره هنديه بايد از دو نقطه مدخل و مخرج ظل , دو خط زوال و اعتدال و نقاط اربعه جهات چارگانه و سپس از اختلاف بين الطولين و بين العرضين ترسيم دو خط طولى و عرضى متقاطع يكديگر , سمت قبله تحصيل كرد و هيچيك از اين امور در عرض تسعين صورت پذير نيست .