جهت انديشه، عقلي باشد و ثانياً به انگيزه انساني و الهي باشد که در اين صورت هميشگي نيز خواهد بود.

پرسش و پاسخ

سؤال؛ اگر دين با توسعه موافق است و اگر توسعه برنامه ريزي مي طلبد و برنامه ريزي نيز برنامه ميان مدّت و دراز مدّت دارد، چرا اسلام از حرص و طول اَمل و تکاثر و مانند آن نهي کرده است؟ آيا اين نواهي با برنامه ريزي کلان و دراز مدت منافات ندارد؟

پاسخ؛ دين، انسان را به کوثر دعوت مي کند و کوثر ممدوح است. همچنين دين از تکاثر بازمي دارد و آن را مذموم مي داند؛ اگر انسان براي منافع شخصي خود تلاش کند، حرص است و حرص از تکاثز است و مذموم؛ يعني اگر انسان براي مصالح فردي خود توليد کند تا براي خويش اندوخته نمايد، اين حبّ جمّ و جمع اموال است و مذموم؛ امّآ اگر کوثر باشد (قصد خودکفايي جامعه) و نه تکاثر، اين کلان نگري و برنامه ريزي دراز مدت، کوثر است و مطلوب.

علي بن ابيطالب عليه السّلام که بشر را از طول اَمل بازمي دارد، خود در مدت زندگي برنامه ريزي داشتند؛ آن حضرت عليه السّلام از يک طرف فرمود: إن أخوف ما أخاف عليکم إثنتان، اتّباع الهوي و طول الامل 1 و از سوي ديگر، آن حضرت عليه السّلام باري بر شتر حمل کرد و شخصي از حضرتش سؤال نمود که بار شتر چيست؟ ايشان فرمود: يکصد هزار درخت خرما. سائل عرض کرد: يکصد هزار درخت خرما که روي شتر قرار نمي گيرد. حضرت فرمود: اين ها هسته هاي فراواني است که بعد از کاشتن در مزرعه، يکصد هزار درخت خرما مي شود. 2 همين علي عليه السّلام در دومين روز خلافت،