طلب مي کند؛ در حالي که اين چنين نيست؛ زيرا حجيت مسائل عقلي، به لحاظ منتهي شدن آن به بديهيات است.

تقريبي ديگر براي عصمت عقل اين است:

1 ـ مقصود از عقل در اين تقريب، نيروي خاص و شأن مخصوص نفس انساني نيست که از تجرّد سهم قابل اعتنايي دارد؛ بلکه منظور خصوص برهان عقلي است که از مقدمات مخصوص به نتيجه معين مي رسد.

2 ـ رابطه بين مقدمات و نتيجه، رابطه مستقيم و ضروري است که نه اختلاف پذير است و نه تخلّف پذير.

3 ـ صراط مستقيم، از زلّت تخلّف، معصوم و از لغزش اختلاف، منزّه است؛ زيرا هيچ گاه با حفظ مبادي مفروض و مقدّمات مخصوص، بدون نتيجه نبوده يا به نتيجه مخالف نتيجه رسمي خود، منتهي نمي شود.

4 ـ عاقل و مبرهن که سالک اين راه است، گاهي مي لغزد و خطا مي کند و گاهي به مقصد مي رسد. بنابراين، مي توان گفت که راه، معصوم است؛ گرچه رونده آن معصوم نيست.

5 ـ وحي الهي و گيرنده آن، معصوم است. از اين رو، پيامبر با ساير افراد صاحب نظر و اهل استدلال، فرق جوهري و روشن خواهد داشت.

تخطئه و تصويب

آنچه تاکنون گفته شد، اين بود که کتاب و سنت و عقل ناب معصومند؛ اما مجتهداني که از آيات يا سنت و روايات معصومين عليهم السّلام استنباط مي کنند و نيز متفکران عقلي، آنچه را از منبع عقل استنباط مي کنند، گاهي مُصيبند و به حق مي رسند و گاهي مُخـْطِي و به حق نمي رسند؛ وگرنه عقل همانند نقل، جز هدايت چيز ديگر ندارد.