يقين بر اکتفاي به اطمينان است. 2 ـ شارع مقدّس، اعتماد بر طمأنينه را رد نکرد و آن را ابطال ننمود. 3 ـ هر چه را شارع مقدّس مشاهده کرد و ردع نفرمود، معلوم مي شود که آن ها مرضي و حجّت خداست.

عقل غير مشروب

عقلي که از منابع اثباتي دين است، در صورتي چشمه جوشان دين خواهد بود که نه از درون و نه از بيرون، مشوب و آلوده نشود و به تعبير «شيخ انصاري» رحمه الله در « فرائد الاصول»، عقل فطري خالي از «شوائب اوهام» 1 از منابع اثباتي دين است؛ اما اگر عقل به اوهام شيطان مشوب شود، اعتبار خود را از دست مي دهد.

تمام سعي و تلاش شيطان اين است که اين چشمه معرفتي را با اوهام ببندد؛ زيرا برنامه رسمي شيطان دو کار است:

1 ـ مغالطه که منطقي ها به علاج آن پرداختند و حکيمان سعي کردند تا آن را شناسايي کنند و به دام آن نيفتند؛ مغالطه اقسامي دارد که در منطق از آن بحث مي شود.

2 ـ کار ديگر شيطان که بسيار مهم است و علاج آن از حکمت نظري و منطق هم ساخته نيست؛ بلکه فقط از اخلاق و عرفان عملي ساخته است؛ توضيح اين که شيطان باطل را به صورت حق و نيز زشت را به صورت زيبا جلوه مي دهد و بد را به صورت خوب معرفي کند؛ زيرا قضايا بر دو قسمند (حق و صادق و باطل و کاذب) و شيطان قضاياي باطل را به صورت حق جلوه مي دهد تا انسان دچار خطا گردد. در اين فتنه، کوشش شيطان نفوذ در محور انگيزه است و نه در انديشه؛ يعني سعي مي کند در نيت، اراده، عزم، اخلاص و مانند آن راه يابد يا شهوت و غضب را بر