توجيه مي شود، خود كمتر از قدرت ويران سازي آن نزاعها نيست، بويژه اگر با تضعيف روابط سنتي خانوادگي همراه باشد.

5. برنامه كثرت گروانه براي اصلاح اخلاق ديني

واكنش مسيحيت نسبت به حمله ليبراليسم ايدئولوژيك و تحولات اجتماعي ملازم با آن را مي توان به ترتيب به مقاومت[1] و سازشكاري كه هر دو ويژگي مسيحيت محافظه كار و ليبرال محافظه كار است، تقسيم كرد. در اين تعارض، کثرت گرايي ديني كه جان هيك، دابيلوسي. اسميت و ديگران مدعيان آن هستند براي ليبراليسم ايدئولوژيك مبناي الهياتي به وجود آورده است، زيرا دقيقاً بعد اخلاقي ليبراليسم ايدئولوژيك است كه ملاک هاي اصلاح آن را تضعيف مي کند. هيك ادعا مي کند كه بر اساس آرمانهاي مشترك اخلاقي سنتهاي ديني بزرگ باورها را در صورتي که بر خلاف جريانات اخلاقي غالب باشند، مي توان بي اعتبار كرد، براي نمونه هيك به عقيده يهودي ها درباره «قوم برگزيده»[2] اشاره مي کند كه چنين طرز تفكري از نظر او مطرود است.[3]

هر چند هيك حاضر است درِ بهشت را به سوي غير مسيحيان بگشايد، ولي اين امر بدان معنا نيست كه او نمي خواهد درباره اديان ديگر حكم اخلاقي بدهد. در حقيقت هيك استدلال مي کند كه به دليل عاجز بودن عقل از فراهم كردن ملاك سودمند براي ارزشيابي اديان، ملاك سنجش اديان بايد ملاك اخلاقي باشد، هر چند حتي در بعد اخلاقي، سنتهاي ديني بزرگ جهان به اندازه اي غني و متنوع هستند كه نمي توان درباره آنها به طور كلي حكم داد:

چگونه مي توان جنبه هاي سبعانه زندگي را در برخي از کشورهاي