اسم الکتاب : آموزه هايي از قرآن و حديث المؤلف : دیاری بیدگلی، محمدتقی الجزء : 1 صفحة : 51
نگاهى به تفاسير فارسى
از زمانى كه به فرمان منصور بن نوح سامانى، امير بخارا، در سال 345
هـ . ق. تفسير محمد بن جرير طبرى (م. 310 هـ . ق.) به زبان پارسى برگردان
شد، قريب به يازده قرن مى گذرد.[1] امروزه متون كهن پارسى كه به عنوان
تفسير قرآن كريم از گذشته هاى دور به يادگار مانده، به عنوان
گنجينه هاى گران سنگ فرهنگ و ادب ايرانى و اسلامى مورد تكريم و
احترام حاملان و متولّيان زبان و ادبيات پارسى اند.
در اين مجال، به معرفى چند تفسير فارسى بسنده مى شود:
1. رَوْضُ الْجِنان و رَوْحُ الجَنان:
اين
كتاب كه به تفسير ابوالفتوح رازى مشهور است، تأليف حسين بن احمد خزاعى
نيشابورى (م. حدود 552 هـ . ق.)، از دانشوران برجسته شيعى در قرن ششم هجرى،
مى باشد. منتجب الدين او را عالم، واعظ، مفسّر و ديِّن معرفى كرده و
به شاگردى خود نزد وى تصريح نموده است.[2] اين تفسير در بيست مجلد منتشر
شده است.
2. كشف الاسرار و عدّة الابرار:
نام
معروف اين كتاب تفسير خواجه عبداللّه انصارى، اثر گران قدر ابوالفضل
رشيدالدّين ميبدى (م . اوايل نيمه دوم قرن ششم هـ . ق .) است كه در سال 520
هجرى نگارش آن را آغاز كرد. شهرت اين كتاب بيش تر به دليل
جنبه هاى زبانى و ادبى آن و روى كرد عرفانى مؤلّف به تفسير قرآن
است. علت اين كه اين تفسير به نام خواجه عبدالله انصارى (م. 481 هـ .
ق.) مشهور شده، آن است كه مؤلّف در نگارش آن به كتاب تفسيرى از قرآن، نوشته
خواجه عبدالله نظر داشته و خود اين مطلب را در مقدّمه كتابش آورده است.[3]
اين كتاب به صورتى مرغوب در ده مجلّد چاپ شده و در دست رس
قرآن پژوهان قرار گرفته است.
3. تفسير نمونه:
اين اثر به قلم ده تن از
نويسندگان، زير نظر استاد ناصر مكارم شيرازى نوشته شده و نخستين مجلّد آن
در سال 1352 هـ . ش . به زيور طبع آراسته گرديده است. نويسندگان در اين اثر
توجه خاصى به مسائل سازنده زندگى مادى و معنوى و به ويژه مسائل اجتماعى
نموده و به تناسب، در ذيل هر آيه، درباره برخى از مسائل اجتماعى، اقتصادى و
سياسى مانند: ربا، حقوق زن و فلسفه حج به بحث پرداخته اند. علاوه بر
آن، توجه خاصى نيز به ريشه لغات و شأن نزول آيات ـ كه هر دو در فهم دقيق
معانى قرآن مؤثرند ـ داشته اند.[4] اين اثر در 27 جلد به چاپ رسيده
است.
[1] ترجمه تفسير طبرى، به اهتمام حبيب يغمائى، ج1، ص6.