وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ اَهْوآئَهُمْ بَعْدَ الَّذى جآءَكَ مِنَ الْعِلْمِلا ما لَكَ مِنَ اللّهِ مِنْ وَلِي وَ لا نَصيرٍ

لازم بـه يـادسـپـارى اسـت كه اين علامت در مورد وقف (حَسَنْ) نيز به كار مى رود تا بدان توجّه شده و در صورت وقف ، از كلام بعد ابتدا ننمايند.

3 ـ (ج ): عـلامـت وقـف جـايـز مـى بـاشـد كـه در ايـن مـورد، وقـف و وصل يكسان است ، مانند:

نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَاَهُمْ بِالْحَقِّج اِنَّهُمْ فِتْيَةٌ امَنُوا بِرَبِّهِمْ وَ زِدْناهُمْ هُدًى

4 ـ (قـلى ): نـشـانـه جـواز وقـف اسـت و اشـاره بـه ايـنـكـه وقـف ، بـهـتـر از وصل مى باشد.

در بـعـضـى از قـرآنـهـا بـه جـاى آن علامت (ط) استفاده مى كنند كه به معنى وقف مطلق آمده است ، يعنى وقف بر اين كلمه و ابتدا از كلام بعد مطلقاً خوب است ، مانند:

وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَكَقلى قالَ اِنّى اَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ

5 ـ (صـلى ): عـلامـت وقـف جـايـز اسـت و اشـاره بـه ايـنـكـه وصل ، بهتر از وقف است و ابتدا از كلام بعد نيز مانعى ندارد.

در برخى از قرآنها به جاى آن از علامت (ز) استفاده مى كنند، مانند:

اُولَّئِكَ عَلى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْصلى وَ اُولَّئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

6 ـ (:. :.): نـشـانـه وقـف مـُعـانقه است كه بر روى دو كلمه نزديك به هم قرار مى گيرد و نبايد روى هر دو محلّ، وقف شود، مانند:

ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ:. فيهِ:. هُدًى لِلْمُتَّقينَ

چند نكته

موارد ((سكت )) در قرآن

سكت يعنى قطع صوت در زمانى كوتاه بدون تجديد نفس .

در چهار مورد از قرآن ((سكت )) وجود دارد، و علامت آن ((س )) كوچك مى باشد.

1 ـ وَ لَمْ يَجْعَلْ لَهُ عِوَجاًس قَيِّماً لِيُنْذِرَ(كهف ، آيه 1 ـ 2)

لازم بـه يـادسـپـارى اسـت كه روش انجام سكت ، مانند روش انجام وقف است (بدون تجديد نفس ). بنابراين ، مورد فوق در هنگام سكت ((عِوَجاس قَيِّماً)) خوانده مى شود.

2 ـ مَنْ بَعَثَنا مِنْ مَرْقَدِناس هذا ما وَعَدَ الرَّحْمنُ(يس ، آيه 52)

3 ـ وَ قيلَ مَنْس راقٍ(قيامت ، آيه 27)

4 ـ كَلاّ بَلْس رانَ عَلى قُلُوبِهِمْ(مطفّفين ، آيه 14)

قابل توجّه است كه در مورد اوّل و دوّم ، سكت وقتى پيش مى آيد كه روى كلمات ((عِوَجاً وَ مَرْقَدِنا)) وقف نگردد و به وصل خوانده شوند.

موارد ((هاء سكت )) در قرآن

هـاء سكت ، هاء ساكنى است كه جهت حفظ حركت حرف آخر و توازن آيات مى آيد و تنها در هفت كلمه قرآن مى باشد.

لَمْ يَتَسَنَّهْ(بقره ، آيه 259)

اِقْتَدِهْ(انعام ، آيه 89)

كِتابِيَهْ ـ حِسابِيَهْ ـ مالِيَهْ ـ سُلْطانِيَهْ(الحاقّه ، آيه 19 ـ 29)

ماهِيَهْ(قارعه ، آيه 10)

عدم تلفّظ ((الف مدّى )) در حال وصل

الف مدّى كلمات زير در حالت وصل ، خوانده نمى شود.

اَنَا (در هر جاى قرآن ).

لكِنَّا(كهف ، آيه 38)

اَلظُّنُونَا ـ اَلرَّسُولاَ ـ اَلسَّبيلاَ(احزاب ، آيه 10 ـ 67)

قَواريرَا(دهر، آيه 15، اولين مورد)

سَلاسِلاَ (دهر، آيه 3) در اين مورد بدون الف نيز مى توان وقف كرد.

هاء ضمير

با هاء ضمير و موارد اشباع و عدم اشباع آن در جزوه روخوانى قرآن آشنا شديد. در اينجا به چند نكته توجّه فرماييد.

1 ـ هاء ضمير در ((يَرْضَهُ لَكُمْ)) (زمر، آيه 7) اشباع نمى گردد.

2 ـ هاء ضمير در ((فيهِ مُهاناً)) (فرقان ، آيه 69) اشباع مى شود.

3 ـ حرف هاء در ((ما نَفْقَهُ كَثيراً)) (هود، آيه 90) ذاتى است و اشباع نمى شود.

4 ـ حرف هاء در آخر كلمه ((هذِهِ)) با وجود اينكه ذاتى است ، اشباع مى گردد.

5 ـ هـاء ضمير دركلمات ((وَ ما اَنْسنيهُ)) (كهف ـ آيه 63) و ((عَلَيْهُ اللّهِ)) (فتح ، آيه 10) مضموم است .

6 ـ هـاء ضـمـيـر در كـلمـات ((اَرْجـِهْ)) (اعـراف ، آيـه 111، شـعـراء، آيـه 36)، ((فـَاَلْقـِهْ)) (نمل ، آيه 28) ساكن مى باشد.

چند نكته ديگر:

1 ـ در كـلمـه ((بـِئْسَ الاِْسـْمُ)) (حـجـرات ، آيـه 11) پـس از حـذف هـمـزه وصل ((اسْم )) چون دو حرف ساكن (لْ‌ سْ) كنار يكديگر واقع گرديده اند، جهت امكان تلفّظ ((لام )) را مكسور مى خوانند و (بِئْسَ لِسْمُ) خوانده مى شود.