ب . مخصص منفصل . مخصص منفصل عبارت است از قرينه اى كه در يك كلام ديگر مىآيد . مثلا گوينده مى گويد[ ( اكرم العلماء]) و ساكت مى شود . اينجا ظهور در اين است كه مولا اكرام هر دانشمنداى را , اعم از عادل يا فاسق , خواسته است و خصوصيتى ديگر به هيچ وجه ذكر نشده است . اما گوينده بعدا در كلامى مى گويد :[( لا تكرم الفساق من العلماء]) : اگر دانشمندى فاسق بود , اكرامش نكنيد . مطابق تعريف , قرينه اى كه در كلام آخر آمده است خواسته مولا را در جمله اول ( اكرم العلماء ) مشخص كرده , يعنى روشن ساخته است كه مقصود گرامى داشتن هرعالمى , اعم از عادل و فاسق , نيست و آنها كه بايد اكرام شوند خصوص علماىعدول هستند نه علماى فساق . بنابراين , اصولا ظهور منعقد در عموم است , اماوقتى قرينه صارفه مىآيد , ظهور اين قرينه بر ظه . ور اولى حكومت دارد , چونظهور اولى ظهور بالوضع و ظهور بالاطلاق است نه بالنصوصيه , ولى ظهور دوم , درخصوص قرينه , ظهور بالنصوصيه است , و قهرا ظهور بالنصوصيه مقدم بر ظهور اول و حاكم بر آن است .

مسائل 1 . استعمال لفظ در عام مخصص به نحو حقيقت است يا مجاز ؟

در عامى كه تخصيص بر آن وارد مى شود آيا استعمال لفظ در حقيقت است يا مجاز ؟ در واقع , مخصص چه متصل و چه منفصل قرينه است از براى اراده ماعداى خاص از لفظ عمم . در اينجا شبهه اى پيش مىآيد : وقتى لفظ مورد استعمال دلالت بر كل دارد و سپس همين لفظ در بعض از افراد استعمال مى شود , آيا استعمال آن بر خلاف ما وضع له نيست ؟ وقتى گفته مى شود كه عموم , مثل كل , جميع و . . . در جمله اى مانند[ ( اكرم كل عالم]) براى شمول و سريان وضع شده است و بعد قائل مى گويد[ ( لا تكرم الفاسق من العلماء]) , اين مخصص منفصل كه مىآيد و به بيان مراد متكلم در خصوص علماى عدول مى پردازد و در نتيجه علماى