‌ ـ در بحث از خلفا و حاكمان اموى و عباسى بر اعمال و رفتارهايى كه جنبه عبرت‌آموزى آن قوى و با مسائل امروز جهان اسلام بيش‌تر مربوط مى‌شود، تأكيد شده است.

‌ ـ بدون ترديد مطالب عرضه شده نياز به تكميل دارد. براين اساس به نظرات و پيشنهادهاى انديشمندان حوزه و دانشگاه بهويژه دانشجويان عزيز و اساتيد محترم اين درس به ديده منّت مى‌نگريم.

‌ ـ اين انتظار كه نوشته بتواند اذهان مستعد فراگيران را نسبت به مسايل اساسى تاريخ اسلام برانگيزد، مرحله‌اى از هدف است و حصول مراد اصلى در گرو رضايت خداوند متعال مى‌باشد. مباد كه نفس هميشه در كمين، امّاره جهل را آگاهى، بوالهوسى را خدمت و خودخواهى را تكليف بنماياند. همواره به پروردگار متعال پناه مى‌بريم و به لطف او اميدواريم.

قم ‌

محمد نصيرى‌رضى ‌

تابستان 78 ‌