درس بيست و دوم‌ [1] ماه رجب و امور معنوى‌

ماه رجب ماهى است كه از لحاظ دعا كامل ترين امتياز را ميان ماهها دارد. افرادى بوده و هستند كه از دعاها و عبادتهايى كه در اين ماه وارد شده، حداكثر استفاده را برده و مى‌برند.

شب‌هاى اين ماه- به‌ويژه شبهاى سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم كه به «ايام البيض» [2] معروف است- امتياز خاصى از نظر دعا دارد و موقعيت خوبى براى‌

[1]. اين درس در جلسه سيصد و پانزدهم درس خارج اصول معظم‌له ايراد گرديده است.

[2]. عَنْ زِرِّ بْنِ حُبَيْشٍ قَالَ: سَأَلْتُ ابْنَ مَسْعُودٍ عَنِ الْأَيَّامِ الْبِيضِ مَا سَبَبُهَا وَ كَيْفَ سَمِعْتَ؟ قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِىَّ (ص) يَقُولُ: إِنَّ آدَمَ لَمَّا عَصَى رَبَّهُ تَعَالَى نَادَاهُ مُنَادٍ مِنْ لَدُنِ الْعَرْشِ: يَا آدَمُ! اخْرُجْ مِنْ جِوَارِى فَإِنَّهُ لَا يُجَاوِرُنِى أَحَدٌ عَصَانِى، فَبَكَى وَ بَكَتِ الْمَلَائِكَهُ فَبَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ جَبْرَئِيلَ فَأَهْبَطَهُ إِلَى الْأَرْضِ مُسْوَدّاً فَلَمَّا رَأَتْهُ الْمَلَائِكَهُ ضَجَّتْ وَ بَكَتْ وَ انْتَحَبَتْ وَ قَالَتْ: يَا رَبِّ خَلْقاً خَلَقْتَهُ وَ نَفَخْتَ فِيهِ مِنْ رُوْحِكَ وَ أَسْجَدْتَ لَهُ مَلَائِكَتَكَ بِذَنْبٍ وَاحِدٍ حَوَّلْتَ بَيَاضَهُ سَوَاداً، فَنَادَى مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ: أَنْ صُمْ لِرَبِّكَ الْيَوْمَ فَصَامَ فَوَافَقَ يَوْمَ الثَّالِثَ عَشَرَ مِنَ الشَّهْرِ فَذَهَبَ ثُلُثُ السَّوَادِ ثُمَّ نُودِى يَوْمَ الرَّابِعَ عَشَرَ: أَنْ صُمْ لِرَبِّكَ الْيَوْمَ فَصَامَ فَذَهَبَ ثُلُثَا السَّوَادِ ثُمَّ نُودِى يَوْمَ الْخَامِسَ عَشَرَ بِالصِّيَامِ فَصَامَ فَأَصْبَحَ وَ قَدْ ذَهَبَ السَّوَادُ كُلُّهُ فَسُمِّيَتْ أَيَّامَ الْبِيضِ لِلَّذِى رَدَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ عَلَى آدَمَ مِنْ بَيَاضِهِ. ثُمَّ نَادَى مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ: يَا آدَمُ! هَذِهِ الثَّلَاثَهُ أَيَّامٍ جَعَلْتُهَا لَكَ وَ لِوُلْدِكَ مَنْ صَامَهَا فِى كُلِّ شَهْرٍ فَكَأَنَّمَا صَامَ الدَّهْرَ. (علل الشرائع، ج 2، ص 379) زر بن حبيش مى‌گويد: از ابن مسعود راجع به ايّام البيض سؤال كردم و گفتم: سبب ناميدن اين ايّام به «ايام البيض» چيست و چگونه شنيده‌اى؟ ابن مسعود گفت: از نبى اكرم (ص) شنيدم كه فرمودند: هنگامى كه جناب آدم (ع) به پروردگارش عصيان ورزيد منادى از عرش ندا داد: اى آدم! از جوار رحمت من بيرون شو؛ زيرا كسى كه مرا عصيان كند در جوار من نيست. آدم گريست و فرشتگان نيز گريستند، پس خداوند متعال جبرئيل را نزد آدم فرستاد. جبرئيل آدم را در حالى كه سر تا پا سياه شده بود به زمين فرود آورد، فرشتگان وقتى آدم (ع) را بدان وضع ديدند به ضجّه در آمدند و گريستند و سخت ناليدند و به درگاه حق تعالى عرضه داشتند: پروردگارا! مخلوقى را آفريدى و از روح خود در او دميدى و فرشتگانت را به سجده بر او وادار ساختى، حال با يك گناه رنگ سفيدش را به سياهى مبدّل فرمودى!؟ منادى از آسمان ندا كرد: اى آدم! امروز را براى پروردگارت روزه بگير، آدم (ع) آن روز را كه موافق با روز سيزدهم از ماه بود روزه گرفت، پس ثلث سياهى از حضرت محو و زايل گشت، سپس منادى در روز چهاردهم ندا كرد: امروز را براى پروردگارت روزه بگير، جناب آدم (ع) آن روز را هم روزه گرفت و ثلث ديگر از سياهى زايل شد، روز پانزدهم باز منادى ندا كرد و حضرتش را به گرفتن روزه دعوت كرد، حضرت آن روز را هم روزه گرفت، ثلث ديگرش نيز سفيد گشت و به اين ترتيب تمام سياهى او از بين رفت و به همين خاطر اين ايّام به «ايّام البيض» موسوم شد چه آنكه در همين ايّام حق تعالى سفيدى آدم را به وى بازگرداند، پس منادى از آسمان ندا كرد: اى آدم! اين سه روز را براى تو و فرزندانت قرار دادم، كسى كه اين ايّام را در هر ماه روزه بدارد گويا تمام دهر را روزه گرفته است.

البته نكته قابل توجه اين است كه اكثر مردم معتقدند كه وجه تسميه اين ايّام به «ايام البيض» آن است كه شب‌هاى اين سه روز از اوّل تا آخر درخشان و روشن است و حال آنكه وجه تسميه اين نيست بلكه همان است كه در حديث بيان گرديده علاوه بر اين كه شب‌هاى اين سه روز از اوّل تا آخر درخشان نيست زيرا شب سيزدهم مانند شب چهاردهم و پانزدهم نيست.

- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): دَخَلْتُ الْجَنَّهَ وَ رَأَيْتُ أَكْثَرَ أَهْلِهَا الَّذِينَ يَصُومُونَ أَيَّامَ الْبِيض. (النوادر للراوندى، ص 19) داخل بهشت شدم و مشاهده كردم، اهل بهشت «ايّام البيض» (سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه) را روزه مى‌گيرند.