آيا جواز استفاده از چيزى موجب اثبات حق است؟

سؤال 1418: اتومبيلم دست راننده‌اى بود كه با آن كار مى‌كرد و نصف درآمد آن را به من مى‌داد. حال بعد از چند سال تصميم دارم اتومبيل را بفروشم. راننده مى‌گويد من هم شريك هستم چون چند سال زحمت كشيده‌ام، آيا وى در اصل قيمت حق دارد؟

جواب: راننده در فرض سؤال، هيچ حقى نسبت به ماشين و قيمت آن ندارد.

سؤال 1419: آب رودخانه‌اى از قديم بين كشاورزان تقسيم مى‌شده است، آيا اين تقسيم حقى براى آنها ايجاد مى‌كند، به طورى كه ديگران حق استفاده از آب رودخانه را نداشته باشند؟

جواب: حق براى كشاورزان ايجاد كرده است. ولى به اندازه نياز و احتياج. و نسبت به مازاد حقى ندارند.

سؤال 1420: قناتى است در روستايى، مشترك بين دو دسته از اهالى، به علّت آمدن سيل قابل استفاده كامل نيست و احتياج به لايروبى دارد. عدّه‌اى حاضر شده‌اند و دسته‌اى همكارى نمى‌كنند، آيا اينان حق چنين چيزى را دارند؟

جواب: در فرض سؤال، افراد مزبور نمى‌توانند مانع از لايروبى قنات شوند.

مگر اينكه طريق اصلحى در كار باشد.

حق تأليف كتاب و حق تكثير نوار و فيلم‌

سؤال 1421: قراء معروفى سوره يا آياتى از قرآن را با صوت زيبا مى‌خوانند و آن را بر روى نوار كاست يا ويدئو ضبط مى‌كنند. آيا قارى مى‌تواند امتياز آن را خريدوفروش كند يا خير؟ و آيا ديگران در موقع تكثير لازم است از او اجازه بگيرند؟

جواب: مى‌تواند. زيرا كه اينها حقوق عقلائيّه مى‌باشند. و شارع ردعى از آنها ندارد.

سؤال 1422: نقشه قالى را اجاره كرده‌ام، براى اينكه در يك قالى از آن استفاده كنم، آيا جايز است بدون اجازه مالك از روى آن نقشه نمونه‌بردارى كنم، بطورى كه ضررى به نقشه وارد