سؤال 1036: خريدوفروش چك با رعايت مدت معامله‌اش اشكال ندارد. خريدوفروش پول مثلا فروش هزار تومان به مدت شش ماه به هزار و دويست تومان آيا مانعى ندارد، يا مشمول ادله ربا است؟ به عبارت ديگر آيا خريدوفروش مذكور ظاهرا بيع است و در واقع قرض ربوى و يا واقعا بيع است و مشمول ادلّه رباى قرضى نمى‌باشد؟

جواب: معاملات بالمعنى الاعم عناوين اعتباريه و قصديه مى‌باشند و هر كدام داراى موضوع و آثار و احكام خاصى مى‌باشند. در موضوع فروش پول، چنانچه مقصود معامله بيعى باشد، با توجه به اينكه عنوان بيع در فرض مزبور جريان دارد، بيع تحقق پيدا مى‌كند و احكام آن مترتب مى‌شود. و يكى از احكام آن اين است كه جريان ربا در بيع، مشروط به اين است كه مورد بيع مكيل و موزون باشد و چون اسكناس از معدودات است نه از مكيل و موزون، لذا رباى معاوضى در آن جريان ندارد. ولى احكام بيع از هر نظر جارى مى‌شود. و اين منافات ندارد با اينكه اگر اسكناس را بصورت قرض بدهد با فرض زياده، رباى قرضى تحقق پيدا مى‌كند زيرا كه در رباى قرضى مسأله مكيل و موزون نقش ندارد.

معامله با چك جعلى‌

سؤال 1037: شخصى با پرداخت چك جعلى و بدون محل، معامله‌اى انجام داده و متاعى را خريده است، آيا اين معامله صحيح است؟

جواب: چون به حسب ظاهر طرفين قصد معامله داشته‌اند، معامله انجام شده و خريدار نسبت به ثمن ضامن است و فروشنده حق مطالبه ثمن را دارد.

سؤال 1038: شخصى چك جعلى را با علم مشترى به عدم پول در حساب صاحب چك مى‌فروشد و مشترى به طمع اينكه بتواند به نحوى آن را نقد كند و سود زيادى ببرد مى‌خرد، ولى بعدا نمى‌تواند آن را نقد كند، آيا مشترى در فرض سؤال حق فسخ دارد؟

جواب: چنين معامله‌اى باطل است و مشترى مى‌تواند پول خود را از فروشنده چك پس بگيرد.