اين دو راه براى جمع روايات، مقابل هم نبوده، و مى‌توان هر دو را وجه توجيه و حمل دانست؛ لذا، امام راحل رحمه الله در تحرير الوسيله‌ مى‌فرمايد: «ولو لم يتوقّع البرء أو رأى الحاكم المصلحة في التعجيل ...» اگر انتظار بازيابى سلامت مجرم نمى‌رود و يا حاكم مصلحت را در تعجيل حدّ ديد، مجموعه‌اى مركب از صد شمراخ خرما و يا غير آن تهيّه كنند و يك مرتبه به او بزنند.

كيفيّت ضرب شماريخ‌

نكته‌اى كه بايد به آن توجّه كرد، اين است كه بايستى عنوان «ضرب» صدق كند؛ پس، اگر آن قبضه را يك وجب بالا بياورد و بر بدن زانى بزند، عنوان «ضرب» صادق نيست.

به عبارت روشن‌تر، اگر با يك تازيانه، يا يك شاخته بر بدن مجرم زده شود، هر چند كه از فاصله كم باشد، عنوان «ضرب» محقّق مى‌گردد؛ امّا اگر مجموعه و قبضه شد، بايد به اندازه‌اى بين بدن زانى و قبضه فاصله باشد كه «ضرب» صدق كند؛ بنابراين، مجرّد اتّصال و برخورد با بدن، كافى نيست. آيه‌ى شريفه مى‌فرمايد: وَخُذْ بِيَدِكَ ضِغْثًا فَاضْرِبْ بّهِ‌ [1].

نكته‌ى مهم ديگر، آن كه در تحقّق ضرب لازم نيست تك تك تازيانه‌ها، يا شماريخ و شاخه‌ها با بدن زانى برخورد كند، چنين برخوردى به طور معمول محال است؛ زيرا، هنگامى كه يك قبضه‌ى صدتايى درست شود، تعدادى از تازيانه‌ها و يا شاخه‌ها در وسط و بالا قرار مى‌گيرد و فقط مقدارى كه در زير واقع مى‌شود با بدن زانى تماس پيدا كند. در نتيجه، مقدارى كه لازم است، اين است كه استناد ضرب به مجموعه باشد؛ يعنى با اين مجموعه، ضرب بر بدن مجرم محقّق گردد؛ و ناراحتى حاصل از ضرب مسبب از مجموعه و قبضه باشد.

ذكر چند فرع از صاحب جواهر رحمه الله‌

فرع اوّل: اگر امكان نداشت كه از صد تازيانه و يا شاخه، يك قبضه درست شود، آيا مى‌توان قبضه‌ى پنجاه‌تايى درست كرد و دوبار به بدن مجرم زد و يا با دو قبضه‌ى پنجاه تايى يك بار به مجرم زد؟

[1]. سوره‌ى ص، 44.