[جزّ الشعر مطلقا أو حلق الرأس فقط؟]

[مسألة 3- الجزّ حلق الرأس، ولايجور حلق لحيته ولا حاجبه، والظاهر لزوم حلق جميع رأسه ولا يكفي حلق شعر الناصية.]

جزّ شعر يا حلق رأس؟

دو روايتى كه در مبحث قبل بيان شد، در روايت اوّل، عبارت «يجزّ شعره» ديده مى‌شود.

«شعر» عنوان عامى است كه شامل موى سر، موى ريش و ابرو مى‌شود. «جزّ» نيز به معناى چيدن است؟ در حالى كه در روايت دوم، تعبير «يحلق رأسه» آمده است؛ و «حلق» عنوانى غير از «جزّ» مى‌باشد؛ زيرا، تراشيدن غير از چيدن است؛ و روايت، حلق را مقيّد به موى سر كرده، شامل ريش و ابرو نمى‌شود.

سؤال اين است كه آيا اين دو روايت، دو عنوان جدا مطرح كرده و مسأله‌ى «حلق» غير از مسأله‌ى «جزّ» است، يا اين‌كه «جزّ» اطلاق دارد و يكى از مصاديق آن حلق است؟ كما اين‌كه امام راحل رحمه الله در تحرير الوسيله‌ فرموده: «الجزّ حلق الرأس»؛ يعنى مقصود اين است‌كه مو از بين برود، خواه به صورت تراشيدن باشد و يا به صورت چيدن.

اگر دو عنوان مقابل يكديگر باشند، چاره‌اى نيست از اين‌كه در جمع بين اين دو روايت، قائل به تخيير شويم؛ ولى اگر «حلق» را اخصّ از «جزّ» دانستيم، بايد به روايت «حلق»، روايت «جزّ» را تخصيص بزنيم؛ همان‌گونه كه در تحرير، «حلق» را مصداق «جزّ» گرفته‌اند.

حلق تمام سر يا مقدارى از آن؟

آيا مراد از «حلق رأس»، تراشيدن موى تمام سر است يا مى‌توان به تراشيدن مقدارى از آن اكتفا كرد؟ ظهور عرفى «يحلق رأسه» چيست؟

ظهور اين عبارت در تراشيدن تمام موى سر او است، نه اين‌كه قسمتى از آن را بتراشند؛ در حالى كه فتواى شيخ مفيد رحمه الله در كتاب‌ مقنعه‌ [1] وسلّار رحمه الله در مراسم‌ [2] بر تراشيدن موى‌

[1]. المقنعة، ص 780.

[2]. المراسم، ص 255.