تغيير جنسيت زن و شوهر بر ازدواج آنان، مسأله ولايت و سرپرستى
كودكان پس از تغيير جنسيت پدر يا مادر، تأثير تغيير جنسيت بر مهريه و نفقه و مانند
آن.
البته اين سخن بدان معنا نيست كه همه فقيهان شيعه به جواز
تغيير جنسيت معتقد باشند، ولى به هر حال، عده قابل توجهى از آنان به جواز اين عمل
معتقد شدهاند، مانند: امام خمينى، آيتالله سيد على خامنهاى، آيتالله محمد فاضل
لنكرانى، آيتالله سيد على سيستانى، آيتالله محمد ابراهيم جنّاتى، آيتالله يوسف
صانعى، آيتالله عبدالكريم موسوى اردبيلى، آيتالله مكارم شيرازى، آيتالله محمد
مؤمن، آيتالله سيد محسن خرازى و آيتالله حسين على منتظرى.
حتى برخى فقيهان شيعه كه به حرمت تغيير جنسيت نظر دادهاند،
معتقدند در هنگام ضرورت و اضطرار، انجام عمل جراحى تغيير جنسيت جايز است (آيتالله
سيد صادق شيرازى).
ب) اهميت بحث مشروعيت و يا عدم مشروعيت تغيير جنسيت
مهمترين پرسش در بحث تغيير جنسيت، مسأله «جواز و يا عدم
جواز»، يا همان «مشروعيت و عدم مشروعيت» است. اين پرسش نه تنها مورد توجه فقيهان
شيعه بوده است، بلكه فقيهان اهل سنت و كليساى مسيحى نيز آن را مورد توجه قرار
دادهاند. از اين رو، امام خمينى در اولين مسألهاى كه در اين رابطه مطرح
كردهاند، مىفرمايند: ظاهر آن است كه تغيير جنسيت مرد به زن يا زن به مرد، و نيز
تغيير جنسيت خنثى به مرد يا زن حرام نيست.
ج) اهميت بحث تغيير در خلقت خدا
عدهاى از صاحب نظران به حرمت تغيير جنسيت معقتد شدهاند.
يكى از مهمترين دليلهاى مطرح شده براى عدم مشروعيت تغيير جنسيت، پديد آمدن
«تغيير در خلقت خدا» است. جالب آن كه، اين دليل مورد استناد يكى از فقيهان شيعه
(آيتالله ميرزا جواد تبريزى) و برخى فقيهان اهل سنت (شيخ يوسف قرضاوى) و نيز
كليساى مسيحى قرار گرفته است. عدهاى به آيه 119 سوره نساء استناد كردهاند، كه به
نظر ما اين آيه