در ادامه ماده 1173 مصاديق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقى هر يك از پدر و مادر بيان شده است.

با توجه به قرائن و شواهد فوق مى‌توان گفت: هدف از حضانت، حفظ و نگه‌دارى كودك در سنينى است كه شديداً به حمايت معنوى و روحى و فكرى نيازمند است. و با تغيير جنسيت پدر، اين حمايت‌ها از بين مى‌رود و با تشخيص دادگاه، مادر كودك يا شخص صالح ديگر، حضانت و نگه‌دارى كودك را به عهده خواهد گرفت.

جمع بندى و بيان نظريه مختار

در پاسخ اين پرسش كه تغيير جنسيت چه تأثيرى بر ولايت و سرپرستى كودكان دارد، بايد گفت: اگر مادر تغيير جنسيت دهد و به مرد تبديل شود، هيچ‌گاه بر فرزندانش ولايت پيدا نمى‌كند؛ چه اين‌كه ولايت ابتداءاً براى پدر است و با نبود پدر ولايت براى جدّ پدرى است و در صورت نبود جدّ پدرى، ولايت كودكان به عهده حاكم شرع خواهد بود.

و هرگاه پدر تغيير جنسيت دهد و به زن تبديل شود، اين امر تأثيرى بر ولايت وى بر كودكانش ندارد و همانند حالت قبل از تغيير، داراى حق ولايت است.

و هرگاه مادر در مدتى كه حق حضانت كودك به او محول شده است، تغيير جنسيت دهد و مرد شود، وى همچنان داراى اهليت حضانت است؛ زيرا با تغيير جنسيت، صفت «أنوثيت» (زن بودن) از وى زايل شده است، نه صفت مادرى. به عبارت ديگر، مادر پس از تغيير جنسيت، همچنان داراى صفت مادرى است و از اين رو، حق حضانت از وى زايل نمى‌شود.

نيز اگر پدر در مدتى كه داراى حق حضانت و نگه‌دارى كودك است، تغيير جنسيت دهد و به زن تبديل شود، حق حضانت وى زايل نمى‌شود؛ چون حضانت كودك و پدر از آن جهت كه پدر است واگذار شده است و عنوان «پدر» پس از تغيير جنسيت عوض نمى‌شود.