اسم الکتاب : راه سوم ميان جبر و تفويض المؤلف : سبحانی، علیرضا الجزء : 1 صفحة : 44
پاسخ: همان طورى كه يادآور شديم اين استدلال، جديد نيست، بلكه دليل پيشين است به صورت ديگر، ولى براى تبيين جواب، قبلاً به نكاتى اشاره مى كنيم:
1. شعار اشاعره در برابر معتزله
اشاعره براى حفظ توحيد(توحيد در خالقيّت) كوشيده اند كه بگويند تمام افعال بندگان متعلق اراده خداست. و در نظر آنان مستلزم جبر است و عدل الهى را فداى اصل «توحيد>» كرده اند. در مقابلِ آنان، معتزله مى گويند افعال بندگان از قلمرو اراده خدا بيرون است تا جبر كه با عدل خدا سازگار نيست پيش نيايد و در نتيجه براى حفظ عدل، توحيد در خالقيت را فداى آن نموده اند.
توضيح اين كه: دو اصل قطعى در اصول دينى داريم:
1. خالقى در جهان جز خدا نيست;
2. خدا عادل است و هرگز بر بندگانش ظلم نمى كند.
اشاعره براى حفظ اصل اوّل كه همه موجودات مخلوق خداست ناچار شدند افعال بندگان متعلق اراده خدا بدانند; هر چند از نظر آنان نتيجه آن جبرى گرى و سلب اختيار از انسان مى گردد.
معتزله كه طرفدار عدل هستند و به عدليه مشهورند براى حفظ عدل الهى معتقد شدند كه افعال بندگان از قلمرو اراده خدا بيرون است; هر چند از نظر آنان حفظ اصل «عدل>» ملازم با خروج افعال بندگان از قلمرو اراده اوست.
اسم الکتاب : راه سوم ميان جبر و تفويض المؤلف : سبحانی، علیرضا الجزء : 1 صفحة : 44