شيخ صدوق در توحيد خود از پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله) نقل مى كند[1]كه آن حضرت فرمود:

خدا گفت: «اى فرزند آدم! تو كسى هستى كه با مشيّت من براى خود آنچه را كه بخواهى اراده مى كنى و با اراده من آنچه را كه براى خود بخواهى اراده مى كنى>».

دقت در حديث مى رساند كه خدا مشيّت و خواست بندگان را همان اراده و مشيّت خود قرار مى دهد و بين آن دو جدايى نمى افكند و در حقيقت در نفس بندگان يك اراده و مشيت هست، به يك معنا يك خواست بيش نيست و در عين حال همان مشيت خدا ناميده شده و هم مشيّت بندگان خدا، البته نبايد تصور شود كه خدا مشيتى جداگانه غير از مشيت عبد در مورد بندگان دارد بلكه ظاهر اين است كه همان مشيت عبد به نوعى همان مشيت خدا و مشيت بندگان است.

تمثيلى از صدرالمتألهين

صدرالمتألهين براى تبيين امر بين الأمرين مثالى دارد كه به اقتصار بيان مى شود:

او مى گويد: اگر علاقه منديد كه بدانيد كه چگونه يك فعل به دو