14

مسأله سجده بر آدم و توحيد در عبادت

پرسش: سجده ملائكه بر حضرت آدم(عليه السلام) چگونه با توحيد سازگار است؟

پاسخ: در اين مورد پاسخ هاى مختلف و گوناگونى گفته شده است ولى پاسخ متقن و استوار اين است كه سجده در تمام احوال عبادت و پرستش مسجود نيست،بلكه در يك صورت عبادت و پرستش محسوب مى شود كه اين عمل از اعتقاد به الوهيت و خدايى طرف سرچشمه بگيرد، يعنى او را خدا و يا مبدأ كارهاى خدايى بداند و با چنين عقيده بر او سجده كند ولى اگر سرچشمه عمل غير از اين باشد، مثلاً به عنوان احترام و تعظيم در برابر اوليا و يا پدران و مادران سجده كند هرگز عبادت و پرستش تلقى نمى شود و از آنجا كه سجده فرشتگان علتى جز تعظيم و تكريم آدم نداشت و فرشتگان كوچك ترين اعتقاد به الوهيت او نداشتند طبعاً، سجده آنان عبادت محسوب نشد.

امام صادق (عليه السلام) مى فرمايد: فرشتگان پيشانى هاى خود را بر زمين نهادند به خاطر تكريم آدم كه خدا به آن فرمان داده بود [1] و در حديث ديگر فرمود: