يكى از عوامل خلاّق و آفرينشگر تاريخ، شخصيت هاى مهم جامعه است كه در حادثه آفرينى و تحريك چرخ هاى تاريخ نقش مهمى را ايفا كرده اند، و هيچ فرد با انصافى نمى تواند نقش شخصيت ها را در ايجاد فرصت ها و يا بهره بردارى از فرصت هاى موجود، انكرا كند. و اين، حقيقتى است كه هر مورخ و فيلسوفى آن را تصديق مى نمايد، بى آن كه در اين تصديق به فكر احياى انديشه «قهرمان پرستى» در تاريخ باشد.

«كورت برايزيك» كه در 1866 م ديده به جهان گشوده و در سال 1940 م درگذشته است، در كتاب خويش به نام «صيرورت تاريخ» كوشيده است كه نشان دهد تمام نهضت هاى تازه را نيروى خلاّقه افراد و شخصيت ها، به وجود مى آورند.

مبتكران واقعى، افراد فوق العاده اى هستند كه شخصيت قوى دارند و ديگران فقط مبلّغ و ناشر و مجرى افكار آنان به شمار مى روند.

آن گاه وى «لوتر» را شخصيت قوى مى شمارد كه تعاليم او را شاگردانش نشر كردند، و فكر او بدين وسيله انتشار يافت.

شما خود «كارل ماركس» را در نظر بگيريد، نقش شخصيت او در تحولات تاريخى قابل انكار نيست.

البته معناى نابغه و يا شخصيت اين نيست كه فقط طراح افكار بى سابقه باشد، بلكه نوابغ و شخصيت هاى بزرگ، با الهام از افكار پيشينيان آفرينشگرى دارند، و با سر و صورت دادن به افكار گذشتگان، غوغايى در تاريخ پديد مى آورند.