مى كند، و فكر و عقل او قابل تكامل است و سرانجام كارهاى او نيز از جمله ابزار توليد در حال تكامل خواهد بود.

از اين بيان نتيجه مى گيريم كه تكامل ابزار، خود معلول تكامل علم و دانش و حس ابتكار و در نتيجه همگى معلول حس كمال طلبى انسان است كه پيوسته از وضعى به وضع ديگر مى گريزد و در نقطه اى نمى ايستد، و از اختراعى، به سراغ اختراع ديگر مى رود.

در اين جا تذكر نكته اى لازم است و آن اين كه ماركسيسم از ميان تكامل ابزار، تنها به تكامل ابزار توليد مى انديشد در حالى كه انسان ابزار ساز است، همه نوع ابزارى مى سازد اگر تكاملى دارد تكامل او همه جانبه است در اين صورت چه لزومى دارد كه حركت تاريخ تنها با ابزار توليد توجيه شود؟

علت آن، همان خصلت ماديگرى ماركسيم است زيرا اين مكتب معتقد است كه انگيزه اصيل در انسان، همان انگيزه تأمين حوايج مادى است و همين انگيزه است كه انسان را به كار وادار مى كند، و امور ديگر جنبه فرعى و تزيينى دارد.

خلاصه اين نظريه همان نظريه محرك بودن علم و دانش، اختراع و صنعت است. چيزى كه هست او در ميان صنايع، تنها به ابزار توليد توجه نموده و اين رشته از صنعت را عامل محرك تاريخ دانسته است و علت آن همان بينش ماديگرى است كه براى ديگر تلاش هاى انسان، اصالتى قائل نيست در حالى كه در آغاز بحث يادآور شديم كه پيشرفت دانش و ترقى صنعت، عامل ظاهرى بيش نيست و پشت سر آن عامل ديگرى به نام «حس افزون طلبى» و «كمال جويى» قرار دارد.