ضعف و سستيش آسوده خاطرم و او كسى جز «عبدالله» نمى باشد. اما بنى عباس به پيروى از هواى نفس خويش، محمد را مى طلبند، چه او يكپارچه به دنبال خواهش هاى نفسانى است، دستش به اسراف باز است، زنان و كنيزكان در رأى او شريك و مؤثر واقع مى شوند، در حالى كه عبدالله شيوه اى پسنديده و رأيى اصيل دارد و براى تصدى چنين امرى بزرگ شخصى قابل اطمينان است...».[1]

با استقرار مأمون بر سرير خلافت، كتاب زندگانى امام(عليه السلام) ورق خورد و صفحه تازه اى در آن گشوده شد; صفحه اى كه در آن امام على بن موسى الرضا(عليه السلام)سال هايى را با اندوه و ناملايمات بسيار به سر برد.

غاصبين خلافت چه آن ها كه از بنى اميه بودند و چه بنى عباس بيش ترين وحشت و نگرانى را از جانب خاندان على(عليه السلام) داشتند; كسانى كه مردم ـ و لا اقل توده انبوهى از آن هاـ خلافت را حق مسلّم آنان مى دانستند و علاوه بر اين، هرگونه فضيلتى را نيز در وجود آنان مى يافتند. اين بود كه فرزندان بزرگوار على(عليه السلام)همواره مـورد شكنجه و آزار خلفاى وقـت بودنـد و سرانجام هـم به دست آنان به شهادت مى رسيدند.

اما مأمون احياناً اظهار علاقه به تشيع مى كرد و گردانندگان دستگاه خلافتش هم غالباً ايرانيان بودند كه نسبت به آل على وامامان شيعه علاقه و محبتى خاص داشتند و لذا نمى توانست همچون پدران خود، هارون و منصور، امام(عليه السلام)را به زندان بيفكند و مورد شكنجه و آزار قرار دهد، از اين رو روش تازه اى انديشيد كه گرچه چندان بى سابقه نبود و در زمان خلفاى گذشته هم تجربه شده بود، اما در هرحال خوش نماتر و كم محذورتر بود و به همين جهت روش خلفاى بعد نيز برهمان مبنا قرار گرفت.

چرا مأمون مى خواست خلافت را به امام واگذار كند؟ …

مأمون تصميم گرفت امام(عليه السلام) را به «مرو»، مقر حكومـت خود، بيـاورد و بـا آن حضرت طرح دوستى و محبت بريزد و ضمن استفاده از موقعيت علمى و