مقابله با چنين قواى بزرگى را نداشت، با آن ها پيمان صلح بست و متعهد شد صد هزار دينار به دولت روم شرقى بپردازد. [1]

اين سند تاريخى نشان مى دهد كه هنگام كشمكش دو طرف در جامعه اسلامى، دشمن مشترك مسلمانان، با استفاده از اين فرصت، آماده حمله بود و كشور اسلامى در معرض يك خطر جدى قرار داشت و اگر جنگ ميان نيروهاى امام حسن و معاويه در مى گرفت، كسى كه پيروز مى شد، امپراتورى روم شرقى بود نه حسن بن على(عليه السلام) و نه معاويه!! ولى اين خطر با تدبير و دورانديشى و گذشت امام برطرف شد.

امام باقر(عليه السلام) به شخصى كه بر صلح امام حسن(عليه السلام) خرده مى گرفت، فرمود: اگر امام حسن اين كار را نمى كرد خطر بزرگى به دنبال داشت[2].[3]

علل صلح از نظر سياست داخلى

شك نيست كه هر زمام دار و فرماندهى اگر بخواهد در ميدان جنگ بر دشمن پيروز گردد، بايد از جبهه داخلى نيرومند و متشكل و هماهنگى برخوردار باشد و بدون داشتن چنين نيرويى، شركت در جنگ مسلحانه نتيجه اى جز شكست ذلّت بار نخواهد داشت.

در بررسى علل صلح امام مجتبى(عليه السلام) از نظر سياست داخلى، مهم ترين موضوعى كه به چشم مى خورد، فقدان جبهه نيرومند و متشكل داخلى است، زيرا مردم عراق و مخصوصاً مردم كوفه، در عصر حضرت مجتبى(عليه السلام)، نه آمادگى روحى براى نبرد داشتند و نه تشكل و هماهنگى و اتحاد.