اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 667
ی- معنا و مفهوم دهم حکمت
یکی از معانی و مفاهیم حکمت، آیات الهی است که هم از لحاظ نفس، و هم از
لحاظ ظهور، هیچ عیب و نقصی در آنها نیست، و رؤیتشان توأم با تعقّل در آنها،
منشأی ایجاد حکمت در بندگان است: «حِکْمَةٌ بالِغَةٌ فَما تُغْنِ
النُّذُرُ.»؛ [1] یعنی آیات الهی، کامل و تام است، امّا انذارها آنان را
سودی ندهند و بینیازشان نکند. اوّلا، از آیات الهی نباید اعراض شود؛
زیرا تکذیبکنندگان و آنان که پیرو هواهای نفس هستند، از آن اعراض
مینمایند، و اگر آیتی که حکمت بالغه است، ببینند، از آن اعراض میکنند، و
آن را سحر خوانده و تکذیب مینمایند و از خواهشهای نفسانیشان پیروی
میکنند: «اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ. وَ إِنْ یَرَوْا
آیَةً یُعْرِضُوا وَ یَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ. وَ کَذَّبُوا وَ
اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ وَ کُلُّ أَمْرٍ مُسْتَقِرٌّ. وَ لَقَدْ جاءَهُمْ
مِنَ الْأَنْباءِ ما فِیهِ مُزْدَجَرٌ. حِکْمَةٌ بالِغَةٌ فَما تُغْنِ
النُّذُرُ.» [2] و ثانیا: آیات الهی باید مورد تعقّل قرار گیرد؛ زیرا: 1.
آفرینش آسمانها و زمین، تفاوت شب و روز، کشتی که روی سطح دریا شناور است،
بارانی که خدای متعال از آسمان نازل میگرداند و زمین مرده بدان زنده
میگردد، گسترش جنبندهها در زمین و وزش بادها، و ابری که بین زمین و آسمان
مسخّر است، آیاتی است برای گروهی که اهل تعقّل هستند: «إِنَّ فِی خَلْقِ
السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ وَ
الْفُلْکِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِما یَنْفَعُ النَّاسَ وَ ما
أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ ماءٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ
مَوْتِها وَ بَثَّ فِیها مِنْ کُلِّ دَابَّةٍ وَ تَصْرِیفِ الرِّیاحِ وَ
السَّحابِ الْمُسَخَّرِ بَیْنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ
یَعْقِلُونَ»، [3] «وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ
اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ
مَوْتِها وَ تَصْرِیفِ الرِّیاحِ آیاتٌ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ»، [4]
«اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَیَّنَّا
لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ.» [5]