اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 135
1. فقیران غنینما
فقیران غنیّنما، نیازمندانی هستند که در راه دین و اطاعت خدای متعال
محدود شدهاند؛ آنان هم از لحاظ مالی، توانایی برای مسافرت نمودن به منظور
تهیه متاع از راه تجارت را ندارند و هم کسی که از وضعیت نیازمندی آنان
اطلاع ندارد، آن فقیران را غنی و بینیاز میپندارد: «لِلْفُقَراءِ
الَّذِینَ أُحْصِرُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ لا یَسْتَطِیعُونَ ضَرْباً فِی
الْأَرْضِ یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِیاءَ.»
2. تعفّف فقیران غنینما
جهل به وضعیت نیازمندی فقیران از یک طرف، و تعفّف آن فقیران از طرف
دیگر، مانعی برای تشخیص نیازمندی و فقر در آنان است، امّا در مقابل، وضع
ظاهری چهره و رخساره آنان، دلالت خوبی است بر فقر و بیچیزی آنها، و علاوه
بر آن، اینکه آنان از روی اصرار و پافشاری سؤال نمیکنند، خود تفسیری دیگر
بر تعفّف در آنان است. تعفّف مصدر باب تفعّل، و به معنای عفت داشتن
است؛ یعنی حالتی در نفس که برای شخص ملکه شده و او را همواره خوددار نموده
است. در اینجا این خودداری نسبت به سؤال کردن است و این فقیران غنینما،
همواره از سؤال کردن خودداری میکنند. حصول آن ملکه نفسانی، تعفّف، آنان را
از سؤال کردن از دیگران بازمیدارد: «یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسِیماهُمْ لا یَسْئَلُونَ النَّاسَ إِلْحافاً.»
3. انفاق نیکو
انفاقی نیکو است که منّت و اذیت را با خود به همراه نداشته باشد:
«الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ثُمَّ لا
یُتْبِعُونَ ما أَنْفَقُوا مَنًّا وَ لا أَذیً لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ
رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ»، [1] «قَوْلٌ
مَعْرُوفٌ وَ مَغْفِرَةٌ خَیْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ یَتْبَعُها أَذیً وَ اللَّهُ
غَنِیٌّ حَلِیمٌ»، [2] «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا
صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذی کَالَّذِی یُنْفِقُ مالَهُ رِئاءَ
النَّاسِ وَ لا یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ.» [3]