كتاب حاضر شامل لغات و اصطلاحاتى است كه در طول تاريخ تمدن اسلامى وارد در فرهنگ و معارف اسلامى شده است كه بمرور ايام در طول بيش از سى سال با بررسى متون مربوط بفرهنگ و تمدن اسلامى گردآورى كرده قسمتى از آنها را در مجموعه‌هائى بنام فرهنگ علوم عقلى و فرهنگ علوم نقلى و فرهنگ مصطلحات عرفانى و فرهنگ مصطلحات صدر الدين شيرازى بچاپ رسانده‌ام و اكنون مجموعه همه آن مصطلحات را باضافه مستدركات بسيارى ديگر در اين مجموعه گردآورى و تهيه و تنظيم و در دست‌رس خوانندگان و دانشمندان ميگذارد.

محوريت قرآن كريم در فرهنگ و تمدن اسلامى

اين نكته را بايد تذكر داد كه منظور ما از فرهنگ و تمدن اسلامى صرفا آنچه مربوط به فقه و اصول و تفسير قرآن و احاديث است نمى‌باشد و بلكه كليه معارفى است كه در طول تاريخ مورد بحث و جرح و تعديل و نقض و ابرام مسلمين واقع شده است و بدست دانشمندان اسلامى در باب آنها كتابهائى نوشته شده است كه اكنون بطور خلاصه مورد نظر واقع ميشود.

بديهى است كه مهمترين عامل كشش و گسترش فرهنگ و تمدن ملتها از نواحى و بلاد مختلف به جهان اسلامى و پيدايش فنون و علوم ديگرى از بطن اسلام آن نوع علوم و فنونى كه سابقه تاريخى آنها محدود به اسلام ميشود همه از بركت قرآن يگانه مأخذ مستند و بى‌شبهۀ دين اسلام است.

شايد بعدها بنمايانيم كه علت اساسى اينكه مسلمين متوجه به نقل علوم فلسفى يونانى و سكندرانى شده‌اند و در اين راه همت گماشتند و بدنبال آن علوم رياضى و طبيعى را از انحاء بلاد جهان به جهان اسلام كشاندند وجود قرآن مجيد بوده است.

در مقالۀ تحت عنوان فلسفه يونانى و حكمت اسلامى اين امر را بطور تفصيل باز نموده‌ايم بنا بر اين علومى كه وارد در عالم اسلام شده است و بوسيله دانشمندان اسلامى كه اكثر آنان ايرانى الاصل بودند گسترش يافته است بر دو دسته است.