پسرم! بدان كه «روزى» بر دو گونه است: يك نوع روزى است كه به جستجوى آن بر مى‌خيزى و روزى ديگرى است كه به سراغ تو خواهد آمد يعنى اگر تو هم به سويش نروى به سويت مى‌آيد، چه زشت است خضوع به هنگام نياز و جفا و ستم به هنگام بى نيازى. تنها از دنيا آن مقدار مال تو خواهد بود كه با آن سراى آخرتت را اصلاح كنى. اگر قرار است براى چيزى كه از دستت رفته ناراحت شوى پس براى هرچيزى كه به تو نرسيده نيز ناراحت باش! با آنچه در گذشته ديده و شنيده‌اى بر آنچه هنوز نيامده است استدلال كن! چرا كه امور شبيه يكديگرند از كسانى مباش كه پند و اندرز به آنها سود نمى‌بخشد، مگر آن زمان كه سخت در توبيخ او مبالغه كنى، چرا كه عاقلان با اندرز و آداب پند مى‌پذيرند، امّا چهارپايان با زدن و ادب كردن! همّ و غمها را با نيروى صبر و حسن يقين از خود دور ساز!

كسى كه ميانه روى را ترك كند از راه حق منحرف شده، يار و همنشين در حكم خويشاوند است.

دوست آن است كه در نبود انسان حقّ دوستى را رعايت كند، هوا و هوس شريك كورى است. چه بسا بيگانگانى كه از خويشاوندان نزديكترند و خويشاوندانى كه از هركس دورتر مى‌باشند!

غريب كسى است كه دوست نداشته باشد. كسى كه از حق تجاوز كند در تنگنا قرار مى‌گيرد. آن كس كه به ارزش خود اكتفا كند برايش پاينده‌تر خواهد بود. مطمئن‌ترين وسيله‌اى كه مى‌توانى به آن چنگ بزنى وسيله‌اى است كه بين تو و خدايت ايجاد رابطه كند. كسى كه به كار تو اهميّت نمى‌دهد در حقيقت دشمن تو است، گاه مى‌شود كه نوميدى نوعى وصول به مقصد است! و اين در صورتى است كه طمع موجب هلاكت شود. چنان نيست كه هر عيب پنهانى آشكار شود و همه فرصتها به نتيجه رسد، گاه مى‌شود كه بينا به خطا مى‌رود و نابينا به مقصد مى‌رسد، شرّ و بدى را تأخير افكن زيرا هروقت بخواهى مى‌توانى انجام دهى! بريدن از جاهل معادل پيوند با عاقل و هوشيار است! ...

كسى كه از مكر روزگار ايمن بماند زمانه به او خيانت خواهد كرد و كسى كه آن را بزرگ بشمارد او را خوار خواهد ساخت. چنين نيست كه هر تيراندازى به هدف بزند. آن گاه كه حكومت تغيير كند و دگرگون شود زمانه نيز دگرگون خواهد شد؛ پيش از حركت به سوى سفر درباره همسفرت جستجو و تحقيق كن و پيش از گرفتن منزل درباره همسايه ات. از گفتن سخنان بى محتوا بر حذر باش گرچه آن را از ديگرى نقل كنى.

سخنى در مورد زنان‌

از مشاوره با زنان (هوسباز) بپرهيز كه نظريّه آنها ناقص و تصميمشان سست و ناپايدار است‌