به نظر علماى شيعه، قضاى الهى و مشيت و اراده او بر دو گونه است. قضا و اراده حتمى، و قضا و اراده مشروط. قضا و ارده حتمى قابل تغيير و دگرگونى نيست و به تعبير ديگر، «علت تامّه» است، امّا قضاى مشروط با وجود يا عدم شرطش دگرگون مى شود، و به تعبير ديگر، مقتضى يا «علت ناقصه» است.

مسائل مربوط به شفاعت و تأثير دعا و انفاق فى سبيل الله و صله رحم و توبه و مانند اين ها همه به قضاى مشروط باز مى گردد، كه اگر نباشد، تمام درها به روى انسان ها بسته مى شود و همگى در بن بست جبر قرار مى گيرند.

به عبارت ديگر، بعضى از مسائل در «لوح محفوظ» ثبت است كه قابل دگرگونى نيست و بعضى ديگر در لوح «محو و اثبات» قرار دارد. سعادت و شقاوت ما از قسم دوم است و به اعمال ما و تصميم و اراده ما بستگى دارد، و اراده و مشيت الهى نيز در اين جا بر طبق كوشش ما و بر طبق اعمالى است كه انجام مى دهيم. حقيقت بداء اين است (دقت كنيد). توضيح بيشتر در اين زمينه را در كتاب آيين ما مطالعه فرماييد.