ديگر خطرى حكومت او را تهديد نخواهد كرد. البته اين ها همه موضوع بحث ها مستقل ديگرى است كه در اين مقال جاى شرح آن ها نيست.

شرايط خاص فرهنگى جامعه اسلامى در عصر عباسيان‌

با اين كه اسلام در عصر پيامبر عليه السلام از محيط حجاز بيرون نرفت، ولى چون زيربنايى محكم و استوار داشت، بعد از رحلت آن حضرت عليه السلام به سرعت رو به گسترش نهاد؛ آن چنان كه در مدت كوتاهى سراسر دنياى متمدن آن عصر را فرا گرفت و باقى مانده تمدن هاى پنج گانه عظيم روم، ايران، مصر، يمن، كلده و آشور را كه در شمال، شرق، غرب و جنوب حجاز بودند. در كوره داغ خود فرو برد تا آن چه خرافه و ظلم و انحراف و فساد و استبداد بود، بسوزد و آن چه مثبت و مفيد بود، زير چتر تمدن شكوهمند اسلامى با صبغه الهى و توحيدى بماند.

طبيعت علم دوستى اسلام سبب شد كه به موازات پيشرفت هاى سياسى و عقيدتى در كشورهاى مختلف جهان، دانش هاى آن كشور به محيط جامعه اسلامى راه يابد و كتب علمى ديگران، از يونان گرفته تا مصر و از هند تا ايران و روم، به زبان تازى كه زبان اسلامى بود، ترجمه شود. علماى اسلامى كه فروغ انديشه خود را از مشعل قرآن كرفته بودند، دانش هاى ديگران را مورد نقد و بررسى قرار دادند و ابتكارات و ابداعات جديد و فراوانى بر آن افزودند و